Hallo Venn!

Grøss og gru, no byrjar det verkeleg å bli haust. Halloween er her, og har forsåvidt vore her i heile dag, men no går små monster rundt og ringer på dørene og tiggar etter snop. Det freistar veldig å be dei om å synge ein fin song, for å få godteri, men enn så lenge har det ikkje vore nokon her. Me skal vere greie i år igjen og gi dei det dei vil ha, så håpar eg at alle er fornuftige og kjem tilbake i romjula og syng julesongar for oss. Kos!
Halloween er jo eigentleg ein veldig amerikansk tradisjon, akkurat som Valentine's Day og Thanksgiving. Det har endå ikkje kome til Noreg for fult, men det er nokon som feirer det òg. Halloween har likevel blitt veldig stort, og no feirar ein alt frå den kyrkjelege høgtida, kor ein minnes dei døde, til den meir tøysete og skremmande høgtida. Så er det òg Hallovenn og Hallovinn, og eg har òg høyrt om hallovin-versjonen av feiringa, som heldigvis ikkje var i samanheng med barn.

Det er kanskje ein klisjé å skrive om bøker som passar til Halloween, og det er få som greier å lese ti bøker på Halloween-kvelden. Eg har laga ei lita liste kor eg har teke med både noveller og bøker, for det finst trass i alt skikkeleg skumle noveller òg.

Ei av dei Halloween-bøkene eg
anbefaler!

Den første teksten er faktisk ei novelle òg, som eg har øvst på lista mi over skumle bøker/noveller/tekstar å lese på Halloween, eventuelt ein annan gong du vil lese noko skummelt. Vertinnen av Roald Dahl. Eg trur kanskje dei fleste har lese den i løpet av livet. Eg skal ikkje røpe for mykje, men heile novella er til å grøsse av.

Heaven av Christoph Marzi er kanskje ei bok de har lese eller høyrt om. Den er verkeleg i Halloween-bransjen, spør du meg. Eg liker eigentleg ikkje historier med spøkelse og gjenferd, men boka var nokså godt. Veldig spennande, og i tillegg heilt forferdeleg nervepirrande.

Harry Potter and the Philosophers Stone av J. K. Rowling er både småkoseleg og spennande, og kvar gong eg les boka får eg ei kjensle av at det er haust og Halloween. Galtvort er verkeleg staden å feire det. Der kallar dei det Alle Helgens Dag, og i alle fall i dei to første bøkene skjer det noko på denne dagen.

Skygge over London av C. J. Sansom er ei veldig mørk bok, som føregår på hausten 1952 i
London. Den er både spennande, interessant og velskriven. Kva hadde skjedd hadde tyskarane og britane inngått fredsavtale i 1940? Korleis hadde verda sett ut då?

Den neste boka er ikkje velskriven, den er ikkje bra, men for ungdommar kan det vere ei bok som vil bli lesen på Halloween. Ever - for alltid av Alyson Noël er litterært sett ei drittbok, men likevel har folk over heilt verda omfavna serien om "The Immortals". Min omtale var forresten veldig positiv, rett og slett fordi eg var i målgruppa då eg las boka.

Evig din av Stephenie Meyer, gode, "gamle" Twilight er vel ein hit framleis. Edward-Bella-Jackob-problematikken. Vampyrar og varulvar og menneskelege i ein liten småby. Bra plott, men dårleg og urealistisk litteratur for tenåringar. Like fult ei Halloween-bok.

Forførende ondskap av Rebecca James las eg i 2011, og det er ei bok som verkeleg har sett sine spor. Det er ein psykologisk ungdomsthriller alle bør få med seg ein eller annan gong, og eg den er til å grøsse av, i tillegg til mange tårer, mange smil og ein veldig alvorleg undertone. Ungdomsspenning på sitt beste.

God fantasy-serie for barn og
ungdom

Brødrene løvehjerte av Astrid Lindgren las eg for første gong heilt ut på engelsk, etter først å ha sett det på barne-TV. Eg hugsar at det første eg spurte mor om, etter eg hadde sett det på TV, var kor Tengil og Katla hamna. Viss dei hadde gått vidare til neste liv, og Jonatan og Kavring gjekk til neste liv, ville ikkje dei møte kvarandre igjen då? Var det då nokon vits i å ville vidare til neste liv? Eg har framleis ikkje svar på det, og det er berre eit av mysteria med denne fine, men skumle boka.

Skammarens dotter av Lene Kaaberbøl. Eg har sagt mange gonger at eg ikkje liker fantasy, men Skammarens dotter er berre heilt suverent. Det er ein av dei beste fantasy-seriane eg har lese, og når eg først er inn på Kaaberbøl, bår ein òg få med seg serien om Katriona, som er skriven for same målgruppe, og den er minst like god. Fantasy på nynorsk er fantastisk, og særleg når det er bra i tillegg.

The Way Up To Heaven av Roald Dahl er endå ei av mange noveller som får ein til å tenkje "Skrekk og Gru"! Meir vil eg ikkje seie

Bøkene eg har skrive her er eigentleg ikkje i rangert rekkjefølgje. Eg har skrive dei opp ettersom eg kom på dei, og Gillian Flynn burde kanskje ha ein plass på lista, men samanlikna med dei andre, er ikkje hennar thrillarar så spanande. Ikkje Halloween-lesestoff. Av filmar kan eg nemne The Woman in Black med Daniel Radcliff i hovudrolla. Heilt forferdeleg film, men liker du filmar med ekte spøkelse, er det berre å sjå filmen, men personleg har eg sett den ein gong for mykje, og eg har ikkje sett filmen meir enn ein gong.

Ha ein veldig fin kveld alle saman. Kakao med krem er å anbefale ein kald haustkveld.

Bok: Utrygg havn av Tana French

VG gav ein femmar på terningen, og eg kan ikkje anna enn åt tru at den terningen har blitt trilla feil. Utrygg havn (Originaltittel: Broken Harbour) skulle vere ein spennande kriminalroman rost opp i skyene av alle og einkvar, og for all del, det var ein kriminalroman, men det var ein dryg kriminalroman som kunne vore langt meir spennande om French hadde kutta ned på eit par hundre sider, lagt til fleire mistenkte og ikkje hatt endelause monlogar og dialogar.

Ein familie på fire blir funne knvistukne i eit nesten aude nabolag, og berre mora er endå i live, hardt skada. Mick Kennedy får oppgåva om å løyse krimgåta saman med assistenten Richie Curran. Først kan det sjå ut til at heile saka er slik som alle andre familietragedier: Familiefaren har myrda resten av familien og til slutt seg sjølv, men så kjem det prov som peiker i ein annan retning.

Typisk kriminalroman, typisk plott, typisk bok som krimelskarar ville synes høyrtes interessant ut. No er det ein gong slik, at det finst dårlege kriminalforfattar der ute. Eg var inne og snakka med Astrid Terese på biblioteket, medan eg endå helt på med boka, og ho fortalte om eit litt kjipt møte med forfattaren gjennom ei lydbok. Eg tenkte at den gode byrjinga som boka hadde - og sjølvsagt dei par hundre sidene eg hadde lese til då - tyda på noko heilt anna enn dårleg litteratur, og eg tenkte med meg at alle forfattarar har kanskje nokre bøker som ikkje er veldig gode, og det er litt "smak og behag". Problemet var at då eg kom lenger ut i boka, var den langt frå god lenger. Den vart langdryg, heile plottet vart øydelagt og det var ikkje spennande lenger. Boka hadde verkeleg ei god byrjing. For det første vart eg veldig glad, då eg såg at boka er fortalt i første person, og i tillegg vart boka opna med tankar og refleksjonar frå ein etterforksar eg tenkte at eg kom til å like. Eg trur eg hadde tenkt akkurat det same om igjen. Hovudkarakteren er ein karakter eg kunne ha laga sjølv: Kynisk og praktisk anlagt. Mick Kennedy vil alltid velje den lettaste løysninga, og rår makkaren sin Richie Curran til å gjere det same. Kva er den enklaste forklaringa?
Boka utviklar seg på ein heller negativ måte. Det blir færre tankar og refleksjon og mest synsing, dialog og monolog. Eg trur eg vil påstå at vel hundre til to hundre sider av boka går med på å diskutere om det var noko dyr i huset til familien som vart myrda, om mannen vart gal på grunn av dyret, om kvifor ingen andre høyrte dyret og kva dyret var. Det kunne likså godt vore ei bok om eit monster under senga!

Vår alles kjære Agatha Christie skreiv kiminalromanar kor det berre var eit visst antal mistenkte, fordi det skjedde på eit avgrensa område, avgrensa tid eller det er få som har hatt moglegheit. Akkurat som Chrstie har French avgrensa det veldig, men i motsetning til Christie får det ikkje denne effekten. Snarare tvert i mot blir det kjedeleg av at det er så få mistenkte, og utanom familien er det berre nokre få andre som blir avhøyrt. Den første arresterte personen blir avhøyrt i det uendelege, og det er ektremt keisamt med spørsmål om det var denne personen eller den andre personen.
Oppi alt dette kjem òg Kennedys familiære problem inn, og dei er skildra veldig bra, og eg skulle ønske at French hadde prøvd seg på ein annan sjanger. Søstera slit veldig psykisk og meistrar ikkje livet, og Kennedy går stadig tilbake til minner frå sommrane på feriestaden Broken Harbour, som òg er der offerfamilien bur.

Eg vart òg skuffa over alt det hovudpersonen føretok seg etter som sidene vart lesne. Eg liker veldig lite å bli så irritert på hovudpersonen som eg vart no. Eg vart oppgitt over forfattaren som kunne lage ein slik hovudperson. Det er heilt fint å vere litt kritisk til korleis hovudpersonen oppfører seg, ueinig med dei i religiøse eller fundamentale spørsmål, men det å ikkje like utviklinga til karakteren og etterkvart at karakteren, som du eigentleg likte, ikkje oppfyller forventningane og absolutt ikkje forlbir den same, det var negativt.

Språkleg sett var boka bra, og utgangspunktet for plottet var veldig ordinært, men spennande og noko som abslutt kunne blitt bra hadde French meistra sjangeren. Ho beherskar språket, og ho kan det med skjønnlitterære verkemiddel, men likevel sviktar ho heilt totalt, når det gjelder sjanger og det å utvikle plottet til å bli spennande. Noko eg ikkje forstår, når det gjelder forlaget, er at dei har skrive feil fornamn på nettsida. Det kan hende hovudkarakteren heitte noko anna først, men då eg skulle sjekke at eg hugsa riktig, var det eit heilt ukjend namn på nettsidene til Cappelen Damm.

Alt i alt, ikkje les boka, og til slutt, mitt eksemplar er lånt på skulebiblioteket. 

Bok: Skilpaddens langsomme vals av Katheirne Pancol

Når eg sit og skriv om denne boka, og ser på sjangaren, namnet, handlinga, utrdag frå omtalar i franske tidsskrifter, karakterane, forfattaren, omslaget og baksideteksten, har eg ei kjensle av at dette er ei bok som eg ikkje skulle ha likt. De spør dykk kanskje kvifor, og eg veit ikkje heilt sjølve, men det er kanskje det at Chick Lit-bøker høyres litt bleikt ut, og kanskje litt umoralsk, klisjéaktig ut, slikt som ingen anmeldarar med hjerne i hovudet ville ha rosa Likevel, eg kjenner at alt stig eit par hakk, når eg ser at Krøger, anmeldaren i Dagbladet, roste den første boka utan spor av kritikk og negative ord. Då føler eg at døra er open for å rose Pancol og bøkene hennar litt.

Utdraga frå franske tidsskifter, som høyres ut som magasin, utan at eg veit heilt, er utelukkande positive. Når det er britiske eller amerikanske avsier det er snakk om, plar eg å prøve å finne utdraget som står på boka på nettsida til avisa, men når det er på fransk, trur eg at eg skal halde meg borte frå det. Mine kunnskaper innanfor det språket avgrensar seg til Hei, Takk og Farvel. Om det er det at eg er litt sjarmert av Frankrike som gjorde at eg plukka opp bøkene av forfattaren veit eg ikkje, men det eg veit, er at det er ikkje veldig mykje "typisk fransk" slik ein turist ville ha sett på det. Det er ingen tur til Eifeltårnet, ingen kyss under Triumfbogen eller tur til Notre-Dam. Det er bøker om eit normalt, unormalt kvardagsliv i Paris.

Joséphine er ei dame som ikkje hadde blitt skildra som bestemt, høg på pære eller noko i nærleiken. Tvert i mot er ho ei dame som lenge har latt seg undertrykt av mora Henriette og søstera Iris. I første boka braut ho på ein måte opp, men no i bok to er det nye ulukker og gleder. Eldste dottera, Hortense studerer i London. Yngstedottera, Zoe, er igjen i Paris og har problem med både utsjånad og korleis ho trur andre ser på henne. Besteveninna, Shirley, har vendt tilbake til London saman med sonen, Gary, ei besteveninne med ei eventyrleg fortid. Iris er innlagt på klinikk grunna dårleg psykisk helse. Mannen hennar, Philippe, og sonen deira, Alexandre har òg flytta til London. Mora, Henriette, som ho føretrekk å bli kalla, har hevntankar, og mannen hennar, stefaren til Joséphine, Marcel Grobz, har flytta inn saman med kjærasten og den nyfødte sonen, i ein alder av sekstisju år. Midt oppi dette står Joséphine i ny bustad i Paris, med ein kjærast ho ikkje er sikker på lenger og ein eksmann som heimsøker henne.

Alle bøkene mine i denne serien er kjøpte, og då eg hadde kjøpt første boka, Krokodillens gule øyne i innbunden form, bestemte eg meg for at alle bøkene skulle vere innbundne. Eigentleg er eg ikkje veldig kresen på det, men akkurat her, ja alle måtte vere innbundne. Det er ikkje alltid like lett å få tak i bøker, som er nokre år gamle, i innbunden form, noko dei fleste sikkert har erfart. Eg leita og leita, og der ein dag, fann eg den andre og tredje boka på Norli på Kvadrat, og den eine på tilbod. Kven måtte kjøpe bøkene? Eg trur du har gjetta rett, og kvifor måtte dei absolutt vere innbundne? Ikkje berre fordi eg syntes det såg fælt ut i bokhylla med ei innbunden, ei pocket, ei innbunden, ikkje berre fordi pocket-bøker blir stygge, når ein les dei og har lita skrift, men på grunn av baksideteksten. Noko av magien med bøkene var baksideteksten. Eg visste ingenting eigentleg, då eg byrja på første boka, og då eg byrja på Skilpaddens langsomme vals, visste eg ikkje meir enn at det var ei fortsetjing av det som byrja i Krokodillens gule øyne, noko som var nok i seg sjølv til å lese neste. Problemet med pocket-bøkene, var at dei gjengav handlinga som i ei heilt normal bok, noko som gjorde at litt av magien var borte. Eg ville at, viss nokon skulle finne bøkene i bokhylla mi, skulle dei ha same oppleving som den eg fekk. Så lite for så mange penger ekstra, tenkjer du kanskje. Så mykje magi for så lite penger, tenkjer eg! Du vil kanskje vite kva baksideteksten var? Her e den:

Denne boken er et stormkast av et liv … 
En het omfavnelse fra den eneste man absolutt ikke må omfavne … To armer som slynger seg rundt eller som dreper … En foruroligende, men samtidig utrolig sjarmerende mann … En kvinne som skjelver og har et brennende håp … En mann som er en mester i å lyve … En kvinne som tror hun har kontrollen, men mister den fullstendig … Unge som er mer oppegående enn de voksne … En mann som spiller gjenganger … En far, der oppe blant stjernene … som mumler i øret til sin datter … En hund så stygg at man trekker seg unna når man treffer på den … Karakterer som urokkelig beveger seg fremover i livet … som små sta skilpadder …. som lærer å danse sakte, sakte … i en altfor rask og voldsom verden.

 Litt poetisk, og seier det på ein måte som gjer at dei som har lese første boka kan ane nokre konturar. Det som fascinerer meg med bøkene er at det er kvardagen eg les om, det er noko heilt normal eg les om. Likevel er det ein litt uvanleg kvardag, og forfattaren bles det litt opp. Samstundes som det er kvardagen legg ho inn litt overnaturlege, morosamme, fryktelege hendingar. Til dømes ein eittåring som snakkar, ei kvinne som blir forheksa, ein seriemordar. Ho har lagt inn kjærleik, krangling, skilsmisse, men ikkje til ein føler at alt berre blir klisjé, klisjé, klisjé. Ho stoppar rett før det blir klisjé. I tillegg fortel ho på ein måte som gjer at alt er noko heilt anna enn kvardag. Når eg snakkar om kvifor eg liker å lese, plar eg å seie: "Då kan eg flyta bort frå ein travel og hektisk kvardag". I desse bøkene flyktar eg frå kvardagen til kvardagen.

Eg trur mykje av boka delvis er symbols, og sjølv om nokre av karakterane er sett på spissen på mange måtar, øydelegger det ikkje dimensjonane i boka. Hovudkarakteren er ei antiheltinne med to døtre, ei som foraktar alt kjensler, tårer og forelsking, og ei som er på stadiet mellom barn og vaksen. Ho er ikkje flink til å seie frå, bestemme seg, ta æra for noko ho har gjort eller ta i mot kompliment. Ho er ein anti-helt i ei verd som beveger seg alt for fort framover.

Det som irriterte meg mest med boka var feil i teksten. Nokre gonger, då dei ikkje snakka, var det talestrek, og nokon gonger, då dei snakka, var det ikkje talestrek. Dette er ikkje forfattaren, men forlaget. Det burde ha blitt gjort betre. For folk som er sjukeleg opptekne av grammatikk, er slikt irriterande. Eg er ein grammatikknerd på mange måtar, som gremmer seg berre ho ser orddelingsfeil eller opplagte kommafeil.

Omtalen har blitt mykje om meg, litt om boka, men noko som er viktig, les serien frå bok ein til bok tre. Viss ikkje kan du ikkje lese tidlegare bøker. Det er blir berre feil! Dette var omtalen min av den første boka i serien. Her er eit intervju med forfattaren, og dette er ein mindre positiv omtale skriven av Marianne på Ebokhyllami.

Til slutt, det finaste sitatet frå boka:

"- Hvem er helt "normal", Joséphine? 

Hvem er ikke normal? 

Who Knows? 

Og hvem setter normen?"

Skilpaddens langsomme vals av Katherine Pancol, side 646

Favorittane til dei norske bokbloggarane - 174 bøker

Bjørg som står bak bloggen Mellom Linjene har saman med flerie bokbloggarar laga ei liste på 174 bøker som dei norske bokbloggarane liker best. Takk for eit flott initativ. Mange andre har lese ein heil haug på lista, eg har lese nokre få, tolv faktisk. Det er ikkje mange, men til mitt forsvar har eg høyrt om mange av dei, byrja på nokre av dei, og eg skal lese Brontë-søstrene sine bøker, og eg har lese halve Great Expectations av Charles Dickens. I tillegg skal me lese The Kite Runner i engelsken dette året, trur eg i alle fall. Uansett, eg skal lese den boka ein gong. 

Eg veit ikkje kor representativ lista er, sidan det er ikkje alle bokbloggarane som har vore med og lagt til forslag, og det er sikkert mange som ser bøker dei aldri hadde plassert på lista sjølve, meg inkludert. Likevel viser det jo litt kva me les, og eg vil tru at denne lista viser at me les ikkje berre romanar av låg kvalitet. Kva slags anmeldar har nokon gong skrive at Kristin Lavransdatter av Sigrid Undset er søppellitteratur?

Det som er merka med gult er dei få bøkene eg har lese. 

1. Keiseren av Portugalien av Selma Lagerlöf (5). Sverige, 1914.
2. Harry Potter-serien av J.K. Rowling (5). Storbritannia, 2000-talet.
3. Ekstremt høyt og utrolig nært av Jonathan Safran Foer (4). USA, 2005.
4. Ringenes Herre av J.R.R. Tolkien (3). Storbritannia, 1937-1949.
5. To Kill a Mockingbird av Harper Lee (3). USA. 1961.
6. Ut og stjæle hester av Per Petterson (3). Norge, 2003.
7. Kristin Lavransdatter av Sigrid Undset (3). Norge, 1921.
8. Elskede av Toni Morrison (3). USA, 1987.
9. Beatles av Lars Saabye Christensen (3). Norge, 1984.
10. Stolthet og fordom av Jane Austen (3). Storbritannia, 1813.
11. Forsoningen av Fred Uhlman (3). Tyskland, 1971.
12. Millenniumserien av Stieg Larsson (3). Sverige, 2005-2007.
13. Mnem av Simon Stranger (2). Norge, 2008.
14. Persuasion av Jane Austen (2). Storbritannia, 1817.
15. Kaptein Corellis mandolin av Luis de Bernières (2). Storbritannia, 1994.
16. Wuthering Heights av Emily Brontë (2). Storbritannia, 1847.
17. Mørk Engel av Laini Taylor (2), USA 2011.
18. Intet nytt fra vestfronten av Erich Maria Remarque (2). Tyskland, 1929.
19. Morgon og kveld av Jon Fosse (2). Norge, 2000.
20. Isslottet av Tarjei Vesaas (2). Norge, 1963.
21. Livet, en bruksanvisning av Georges Perec (2). Frankrike, 1978.
22. Anna Karenina av Leo Tolstoy (2). Russland, 1877
23. Tonje Glimmerdal av Maria Parr (2). Norge, 2009.
24. Saman er ein mindre aleine av Anna Galvalda (2). Frankrike, 2005.
25. Drømmefakultetet av Sara Stridsberg (2). Sverige, 2007.
26. Punkt 22 av Joseph Heller (2). USA, 1953.
27. Den trettende fortellingen av Diane Setterfield (2). Storbritannia, 2006.
28. The Great Gatsby av F. S. Fitzgerald (2). USA, 1925.
29. Sult av Knut Hamsun (2). Norge, 1890.
30. Bli hvis du kan. reis hvis du må- trilogien av Helga Flatland (2). Norge, 2010.
31. 1984 av George Orwell (2). Storbritannia, 1948.
32. Jenny av Sigrid Undset (2). Norge, 1911.
33. Tatt av vinden av Margaret Mitchell. (2) USA, 1936.
34. Det vokser et tre i Mostamägg av Britt Karin Larsen (2). Norge, 2009.
35. Barnepiken av Kathryn Stockett. USA, 2009.
36. Forsvinningspunktet av Val McDermid. USA, 2012.
37. Sagaen om Isfolket av Margit Sandemo. Norge, 1980-talet.
38. Fluenes herre av William Golding. Storbritannia, 1954.
39. The Haunting of Hill House av Shirley Jackson. USA, 1959.
40. What I Loved av Siri Hustvedt. USA, 2003.
41. Stalins kyr av Sofi Oksanen. Finland, 2003.
42. Utrensking av Sofi Oksanen. Finland, 2008.
43. Den mirakuløse mandarin av Asli Erdogan. Tyrkia, 1996.
44. Skarlagenssalen av H.K. Fauskanger. Norge, 2013.
45. Det svundne er en drøm av Aksel Sandemose. Sverige, 1944.
46. Nedstörtad ängel av Per Olav Engquist. Sverige, 1985.
47. Moby Dick av Herman Melville. USA, 1851.
48. Die Schrecken des Eises und der Finsternis av Christoph Ransmayr. Østerrike, 1984.
49. Tokyo av Mo Hayder. Storbritannia, 2004.
50. Vindens skygge av Carlos Ruiz Zafon. Spania, 2001.
51. Papillon av Henri Charrière. Frankrike, 1969.
52. Barbarottikvintetten av Håkan Nesser. 2006-2012.
53. Sommerboken av Tove Jansson. Finland, 1972.
54. Før jeg sovner av Stev J. Watson. USA, 2011.
55. The Chronicles of Robin Hood av Rosemary Sutcliff. Storbritannia, 1950.
56. Aubrey/Maturin serien av Patrick O’Brien. Storbritannia, 1970- og 1980-talet.
57. De usynlige av Roy Jacobsen. Norge, 2013.
58. Hjertets Fryd av Per Nilsson. Sverige, 1993.
59. Nærmere høst av Marianne Kaurin. Norge, 2012.
60. Animal farm av George Orwell. Storbritannia, 1945.
61. Vinterhjerte av Siri M. Kvamme. Norge, 2008.
62. Ambulanse av Johan Harstad. Norge, 2001.
63. Tirsdager med Morrie av Mitch Albom. USA, 1997.
64. 84 Charing Cross Road av Helen Hanff. USA, 1970.
65. Torka inte tårar utan handskar av Jonas Gardell. Sverige, 2012.
66. Marekors av Jo Nesbø. Norge, 2003.
67. Engler & Demoner av Dan Brown. USA, 2000.
68. Flaskepost fra P av Jussi Adler Olsen. Danmark, 2011.
69. Vendetta av Jan Guilliou. Sverige, 1992.
70. To the Lighthouse av Virginia Woolf. Storbritannia, 1927.
71. Vredens druer av John Steinbeck. USA, 1939.
72. Tilværelsens uutholdelige letthet av Milan Kundera. Tsjekkoslovakia, 1984.
73. Kvinnen som kledde seg naken for sin elskede av Jan Wiese. Norge, 1990.
74. Himmelgraven av Xinran. Kina, 2004.
75. Song for Eirabu av Kristine Tofte. Norge, 2009.
76. Neverwhere av Neil Gaiman USA, 1996.
77. Northanger Abbey av Jane Austen. Storbritannia, 1817.
78. The Left Hand of Darkness av Ursula le Guinn. Storbritannia, 2000.
79. American Gods av Neil Gaiman. USA, 2001.
80. The War of Don Emmanuel’s Nether Parts av Louis de Bernières. Storbritannia, 1991.
81. Summer Lightning av P. G. Wodehouse. USA, 1929.
82. Notre Dame de Paris av Victor Hugo. Frankrike, 1831.
83. Brodeck’s Report av Philippe Claudel. Frankrike, 2007.
84. Trylleglasset av Torborg Nedreaas. Norge, 1950.
85. Jellicoe Road av Melina Marchetta. Australia, 2006.
86. Ender’s Game av Orson Scott Card. USA, 1985.
87. Rust av Pedro Carmona-Alvarez. Norge, 2009.
88. Hässelby av Johan Harstad. Norge, 2007.
89. Nordkraft av Jakob Ejersbo. Danmark, 2003.
90. Dette burde skrives i nåtid av Helle Helle. Danmark, 2011.
91. Store, stygge dikt av Ruth Lillegraven. Norge, 2005.
92. Mrs. Dalloway av Virginia Woolf. Storbritannia, 1925.
93. Huset ved moskeen av Kader Abdolah. Nederland, 2002.
94. Skråninga av Carl Frode Tiller. Norge, 2001.
95. Thomas F’s siste nedtegnelser til almenheten av Kjell Askildsen. Norge, 1983.
96. Kaptajnens vers av Pablo Neruda. Chile, 1972.
97. Århundredes kjærlighetseventyr av Märta Tikkanen. Finland, 1978.
98. De tre musketerer av Alexandre Dumas. Frankrike, 1844.
99. Fiskerne av Hans Kirk. Danmark, 1928.
100. A moveable feast av Hemingway. USA, 1960.
101. Haiene av Jens Bjørneboe. Norge, 1974.
102. Det hvite hotellet av Jo Nesbø. Norge, 2007.
103. Of mice and men av John Steinbeck. USA, 1937.
104. Ukjent soldat av Välnö Linna. Finland, 1954.
105. Three lives of Tomomi Ishikawa av Benjamin Constable. Storbritannia, 2013.
106. Gå aldri fra meg av Kazuo Ishiguro. Storbritannia, 2005.
107. Kong Salomos sverd av Espen Holm. Norge, 2012.
108. Vi, de druknede av Carsten Jensen. Danmark, 2006.
109. Crash av J.G. Ballard. Storbritannia, 1973.
110. Tvillingene av Tessa de Loo. Nederland, 1993.
111. Balansekunst av Rohinton Mistry. India, 1995.
112. En folkefiende av Henrik Ibsen. Norge, 1882.
113. Faust av J. W. von Goethe. Tyskland, 1819.
114. Leaves of Grass av Walt Whitman. USA, 1855.
115. Kjærlighetens historie av Nicole Krauss. USA, 2005.
116. Gå. (eller Kunsten å leve et vilt og poetisk liv) av Tomas Espedal. Norge, 2006.
117. Hjertet er en ensom jeger av Carson McCullers. USA, 1940.
118. Good Omens av Gaiman & Pratchett. USA, 1990.
119. Regeneration av Pat Barker. Storbritannia, 1991.
120. Min fjerne barndomsby av Jiro Taniguchi. Japan, 2010.
121. Den siste samuraien av Helen Dewitt. Storbritannia, 2000.
122. Jonathan Strange og herr Norrel av Susanna Clarke. Storbritannia, 2004.
123. Den hemmelige hagen av Frances Hodgson Burnett. Storbritannia, 1911.
124. De elendige av Victor Hugo. Frankrike, 1862.
125. Leksikon om lengsel av Hilde Østby. Norge, 2013.
126. Min kamp av Karl Ove Knausgård. Norge, 2009-2011.
127. En fantastisk mann av Marge Piercy. USA, 1991.
128. En passende ung mann av Vikram Seth. India, 1993.
129. Emma av Jane Austen. Storbritannia, 1815.
130. Lykke Per av Henrik Pontoppida. Danmark, 1898-1904.
131. Når villdyret våkner av Jack London. USA, 1903.
132. Fallet av Albert Camus. Frankrike, 1956.
133. Møte ved Milepelen av Sigurd Hoel. Norge, 1947.
134. Det suser i sivet av Kenneth Graham. Storbritannia, 1908.
135. Taus Himmel av Shusaku Endo. Japan, 1966.
136. Paringslek av Norman Rush. USA, 1991.
137. Kongen på Fyllinga av Tristan Egolf. USA, 1998.
138. Jordbær i November av Pirjo Hassinen. Finland, 2002.
139. Andrea D. av Margaret Skjelbred. Norge, 2006.
140. Tilfeldigvis Arial Footlights forhistorie av Silje E. Fretheim. Norge, 2008.
141. I en annen verden av Grace McCleen. Storbritannia, 2012.
142. Jane Eyre av Charlotte Brontë. Storbritannia, 1847.
143. Den glemte hagen av Kate Morton. Australia, 2008.
144. En man som heter Ove av Fredrik Backman. Sverige, 2012.
145. Dagarna med farmor av Frèdèrique Deghelt. Frankrike, 2009.
146. Drageløperen av Khaled Hosseini. USA, 2003.
147. Inferno av Dan Brown. USA, 2013.
148. Store forventninger av Charles Dickens. Storbritannia, 1860.
149. Salamanderkrigen av Karel Capek. Tsjekkia, 1936.
150. Djevelens eliksirer av E. T. A. Hofmann. Tyskland, 1815.
151. Vår tids helt av Michail Lermontov. Russland, 1839.
152. Pan av Knut Hamsun. Norge, 1894.
153. Ethan Frome av Edith Wharton. USA, 1911.
154. Skyskrapersommer av Tove Nilsen. Norge, 1996.
155. Ready Player One av Ernest Cline.
156. The Perks of Being a Wallflower av Stephen Chbosky
157. The Hitchhikers Guide to the Galaxy av Douglas Adams
158. Doppler av Erlend Loe
159. Jonas av Jens Bjørneboe. Norge, 1955.
160. Historien om fru Berg av Ingvild H. Rishøi. Norge, 2011.
161. All the Pretty Horses av Cormac McCarthy. USA, 1992.
162. As I Lay Dying av William Faulkner. USA, 1930.
163. Tugt og utugt i mellemtiden av Svend Åge Madsen. Danmark, 1976.
164. Ved vejen av Herman Bang. Danmark, 1898.
165. Slaughterhouse 5 av Kurt Vonnegut. USA, 1969.
166. Ham on Rye av Charles Bukowski. USA 1982.
167. Markens grøde av Knut Hamsun. Norge, 1920
168. Et adelshjem av Ivan Turgenjev. Russland, 1862.
169. The Dogs and the Wolves av Irene Nemirovsky. Frankrike, 1940.
170. Frihetens øyeblikk av Jens Bjørneboe. Norge, 1966.
171. Lasso rundt fru Luna av Agnar Mykle. Norge, 1954.
172. Sangen om den røde rubin av Agnar Mykle. Norge, 1956.
173. Shikasta av Doris Lessing. Storbritannia, 1979.
174. Den usynlige broen av Julie Orringer. USA, 2010.

Bok: Skygge over London av C. J. Sansom

"Sansoms mesterlige karakterskildringer gjør mer enn bare å drive historien framover, de gir substans og liv til den tiden som manes frem."

Dette skreiv The Sunday Times 20. oktober i fjor om boka. No har eg òg fått lese henne, og eg er heilt einig i at karakterakildringane er noko av det betre i boka. Sjølv om det ikkje står mykje om kven boka handlar om, men meir kva boka handlar om, på baksida, er det nokre veldig spennande karakterar med. Det einaste eg visste om boka før eg byrja på henne, var at dette skulle vere ei kontrafaktisk bok frå 1952, som tok for seg scenarioet at England var sterkt påverka av Tyskland, fordi dei hadde inngått ein fredsavtale i 1940. Rett og slett eit veldig lite bra scenario. Forlaget har greidd å få det betre fram enn meg.

"The Great Smog" ligger over London, en ugjennomtrengelig kvelende tåke som omslutter byen, og under det hele omskrives historien totalt...
1952: Tolv år har gått siden Churchill tapte mot den ettergivende politiske fløyen og England overga seg til Nazi-Tyskland etter slaget ved Dunkirk. Mens den lange og tværende krigen mot Russland går sin gang i øst, er det britiske folk underlagt et mørkt og autoritært regim: Presse, radio og TV er gjennomkontrollert, gatene er under konstant overvåking av brutale hjelpestyrker fra politiet, og de britiske jødene er under et vervarende press.
Ryktene går om de forferdeligste ting som finner sted i kjelleren til den tyske ambassaden ved senantsbygningen. Men motstanden øker. Winston Churchills motstandsorganisasjon representerer en økende bekymring for myndighetene. Og på et mentalsykehus i Birmingham sitter en innesperret vitenskapsmann, Frank Muncaster bærende på en hemmelighet som trolig vil forrykke verdensbalansen for alltid. 

Forlaget Press 

Det er ein av karakterane som er nemnt i baksideteksten, og det er Frank Muncaster. Likevel er det ikkje berre han som er viktig i boka, sjølv om handlinga dreier seg om å få han så langt bort frå tyskarane som mogleg. David Fitzgerald, gift med Sarah og far til ein død to år gammal son, Charlie, blir i 1950, rett etter Charlies død, verva til motstandsrørsla i England. Dette skjer i kapitlet etter lesaren har lese om korleis England bestemte seg for å inngå fred med Tyskland. Sir Winston Churchill og Lord Halifax er to steile frontar, og det er allment kjemt at Neville Charmberlain, statsminister i 1939, då krigen braut ut, gjerne ville ha fred med Tyskland. Heldigvis vart det Churchill, og Skygge over London teiknar eit bilete av korleis verda hadde sett ut i tiåret etter 1940 om det ikkje var Churchill som vart statsminister. Det er difor det er nødvendig med ei mostandsrørsle i boka, og i 1950 blir dei tipsa om David Fitzgerald av venen hans, Geoff Drax. David er eigentleg statstenestemann tilsett i Dominionsdepartementet, og no får han ei nøkkelrolle i spioneringa på tyskarane.

Han får bedskjed av leiaren for deira celle i motstandsrørsla, Jackson, om å gjere seg til vens med Carol Bennet, kontordama der David jobbar, for å få nøkkelen til arkivet med hemmelege dokument. Samstundes byrjar Sarah si kone og lure på om David har eit forhold på si. Etter at sonen døydde har dei byrja å gli meir og meir frå kvarandre. Er Carol Bennet ein verkeleg trussel? Når historia byrjar skikkeleg, hausten 1952, er det òg noko anna som skjer. Mora til vitenskapsmannen Frank Muncaster og han får besøk av broren sin. Under eit besøk til Muncaster bustad i Birmingham ein kveld, når broren Edgar er full, skjer det som ikkje skal skje.

Edgar ble rød i ansiktet. Han spisset munnen, så lente han seg frem. "Vet du hva jeg driver med, hva jobben min går ut på?"
"Nei, Edgar - jeg tror kanskje det er best dy går. Det finnes ikke noe å drikke her..."
Edgar reiste seg lett svaiende, med et truende uttrykk nå. Frank reiste seg også. Han var plutselig redd. Edgar krysset det støvete teppet og kom tett opptil ham og sa med alkoholdunstende pust, rett i ansiktet på Frank: "Jeg skal for f*** fortelle deg hva jeg driver med."
Og så fortalte Edgar, han fortalte hva jobben hans gikk ut på, vitenskapsmenn imellom, og hvordan de hadde klart å få det til. Det ga mening, en helt uhyrlig mening. "Vi knekte koden, det skal jeg love deg," knurret han, med beruset tilfredshet i stemmen.

Skygge over London av C. J. Sansom, side 84

 Kva var løyndommen til Edgar. Eg vil langt i frå avsløre det i omtalen, og de lurer på kva som kanskje skjedde som ikkje skulle skje. Det kjem no.

"Du må dra hjem. Du må ikke si dette til noen andre. Hvis noen får vite hva du har fortalt meg..."
"Ja vel, da!" Edgar så engstelig ut nå. "Ja vel - glem at jeg sa det."
"Glemme!" Frank nesten bjeffet. "Hvordan - kan - jeg - glemme - noe  - slikt?"
"Slutt å skrike sånn, for svarte helvete!" Edgar var blitt hummerrød i ansiktet og svettet." Han stirret på broren i noen lange sekunder. Så sa han lavt, like mye til seg selv som til Frank: "Selv om du skulle si det til noen, ville du ikke bli trodd. De ville tro du var spenna gæren. Det tror de vel antagelig fra før. Se på deg selv, din glisend, lille krøpling..."
Og så, for andre gangen i sitt liv, mistet Frank kontrollen. Han fløy på broren, med armer og bein. Edgar var mye større enn Frank, men han var full, og han rygget unna med løftede armer i et ubehjelpelig forsøk på å verge seg. Frank gikk på, han slo og lo, og Edgar snublet og falt bakover, mot vinduet, som ga etter, og han falt gjennom det i en sprut av glass mens armene gikk som vindmøller, og med et vilt rop forsvant han ut av syne. 
(...)
Han løp fortsatt blødene rundt i leiligheten og knuste møbler, da politiet kom"

Eg veit ikkje om dette hjelper som søskenterapi akkurat. Frank blir etter denne situasjonen sendt til eit mentalsjukehus i Birmingham, og medan han er der planlegg både tyskarane og motstandsrørsla å få tak i han, for å kunne få ut av han løyndommen, og for at den andre parten ikkje skal få tak i han. Dette er plottet. På eine sida har ein David Fitzgerald, Geoff Drax, Jackson og Natalia, som jobber for å få ut Frank. På andre sida har ein Günther, Gessler og Symer, som gjerne vil ha tak i han, for å få vite løyndommen. I midten av alt er Sarah Fitzgerald, som òg får oppleve nok av regimet. Ho er pasifist, og liker korkje regimet eller motstandsrørsla eller politiet. Ho liker ingen som tyr til vald, og synes ingenting om krigføring i det heile.

Styrken til Sansom er karakterane. Han set liva deira i perspektiv, og lager karakterar som er truverdige og gjenkjennelege. Til dømes kjenner eg meg igjen i Sarah. Eg skal komme tilbake til det seinare i omtalen, men eg syntes det var godt å ha ein karakter som eg kunne identifisere meg med. Dei er òg veldig ulike frå kvarandre, og han får fram både kontrastar og likskap mellom dei. Det er mange namn å halde styr på, men likevel er det berre ein liten del av dei sin får nært kjennskap til. Mykje av kjenneskapen til karakterane kjem gjennom dialogar, noko eg alltid synes er positivt, fordi det gjer at forfattaren ikkje trenger å skrive alt rett fram, noko som heller ikkje er særleg bra i ei bok. Han har òg gitt karakterane sorger, gleder og gode relasjonar, og han får oss til å føle med dei. Til dømes dette med Sarah og David som mista ein to år gammal gut. Günter, som er hovudmostandar i boka, har òg fmailie som ha bryr seg om, og ein får kjenne litt på det at dette er ikkje stereotypiar. Det er vanlege menneske, men likevel er nokre av dei så umenneskelege. Som til dømes Günther.

Eg har ofte tenkt på kva eg hadde gjort om eg hadde budd i Tyskland eller Noreg under andre verdskrig. Det var vanskelege tider, og slik som i Noreg hadde ein jo NS og mostandsrørsla. Det var menneske som var klare for å ofre livet for saka dei trudde på. Eg har ei aning om at hadde eg vore same person som i dag hadde eg gjort det som var tryggast. Eg trur eg hadde prøvd så godt som mogleg å skjule dei politiske standspunkta mine, prøvd å leve eit så trygt liv som mogleg og korkje vore medlem i NS eller motstandsrørsla. Det er her det med Sarah kjem inn. Sarah er pasifist, liker ikkje vald og har eit ønske om å leve eit trygt og godt liv saman med David. Eg ville ha gjort alt for å halde meg inne med alle. Likevel er eg imponert over motstandsrørsla. Dette var menneske som gjorde alt for det dei trudde på. Dei ofra livet sitt. Slik som i boka, når dei går rundt med dødelege piller i lomma, rett og slett fordi det var tryggare å dø enn å røpe løyndommar for politiet. Eg trur ikkje eg hadde hatt mot nok til å vere ein av dei, og eg hadde blitt sånn passe irritert, om eg fann ut at nokon haldt meg for narr og var med i noko farleg. Lukke auga hadde nok vore mitt val, dessverre.

Det er ikkje berre sterke sider ved boka. Sjølv om ein forstår tematikken raskt, og forstår "ka det går i", er det akkurat som om det sniglar seg avgarde dei første sidene, og forfattaren har ein haltande start. Det er akkurat som om han har tenkt at "innleiinga er ikkje så nøye, berre midtdelen blir bra", men det er no slik at det er byrjinga av ei bok som er avgjerande for om lesaren vil halde fram. Hadde ikkje eg vore veldig spent på denne boka hadde eg lagt henne frå meg først som sist og heller byrja på Tana Frenchs bok, som eg har liggjande. Likevel bestemte eg meg for å halde fram. Det er fleire moment som gjer at boka ikkje har ein god start. Blant anna er det ikkje veldig gode skildringar av hendingane, stadane og utruleg nok karakterane. Eg synes at byrjinga blir ganske dårleg, når det forfattaren seinare er flinkast på, nesten feiler i starten av boka. Han kunne med fordel ha kutta ned litt på dei 664 sidene med forteljing. I tillegg har han gløymt heile "Show - don't tell"- prinsippet, og går heller for "Tell - don't show", som ikkje er bra.

Noko anna eg irriterer meg over er slike skrivefeil frå forlaget si side, der det kjem ord inn i teksten som ikkje skal vere der, eller som står tidlegare i setninga, eller at orda er skrive feil. Til gjengjeld var det alltid korrekte namn, nokos om av og til elles er forvirrande, når forlaga blandar saman namna til karakterane. Den norske omsetjinga var bra, men kanskje litt for fyldig. Med det meiner eg at det  kunne ha vore kutta ord utan at setningane hadde skifta meining. Det som irriterer meg mest er ordet "så". Norsklæraren min i niande og tiande, sa til oss at "så" er ikkje eit nødvendig ord i setningar som til dømes: "Då eg kom heim, så laga eg middag." Ein kan med fordel skrive: "Då eg kom heim, laga eg middag." Det er noko eg alltid prøver å sjå over, når eg har skrive ein tekst, fordi orda er ikkje nødvendig, og språket blir i tillegg betre. Den som har omsett boka til norsk, kunne hatt godt av å lære seg dette, i tillegg til mange andre ord som er med, utan at det gir noko vidare meining for setninga.

Plottet er godt konstruert, når først boka kjem i gang. Dei må få Frank Muncaster bort frå Storbritannia og nazistane. I likskap med Vinter i Madrid av C. J. Sansom er Skygge over London ein spionthriller, kor spionen kanskje ikkje alltid lukkes heilt. Eg trur st Sansom har litt meir fantasi enn som så, og kunne eigentleg ha tenkt meg bøker av han utan spionar, krig og kjærleik. Det er alt for mykje likt, og eg følte eg kjente igjen plottet frå Vinter i Madrid. Det var heldigvis ikkje like likt som det Øya, Hjemkomsten og Tråden av Hislop er, for hennar bøker er korkje god litteratur eller spesielt ulike og fantasifulle. Den første var god og original, den andre var ein bleik blåkopi og den tredje var tragisk. Det er det eg har kome fram til i ettertid, sjølv om omtalane mine då var meir positive. Heldigvis har han unngått dette og fått inn såpass mykje nytt at det blir spennande. Borgerkrigen var noko som faktisk skjedde, medan hendingane i denne boka aldri har skjedd, sjølv om det var ein viss fare. Dette er ei fantasiverd bassert på noko som kunne ha skjedd, altså er denne boka ein kontrafaktisk historisk roman, medan den andre berre er ein historisk roman. Likevel, fleire forfattarar burde lære av Gilllian Flynn, som alltid har fullstendig nye og originale plott i bøkene.

Noko av det interessante med Sansoms bøker er motsetnignane mellom dei ulike ideologiane. Til dømes kommunisme og fascisme. Det er berre ein kommunist i denne boka, men fleire nazistar og fascistar enn godt er, og i tillegg er det mange som har ein veldig nasjonalistisk ideologi. Sansom fortel i eit etterord i litt om seg sjølv og sin politiske ståstad.

"Da jeg ble mer politisk bevisst på begynnelsen av 1970-tallet, og til mine foreldres morskap og forundring vende meg bort fra deres konservative ståsted og i stedet omfavnet de venstreorienterte synspunktene jeg har beholdt siden, oppdaget hegat det i mine nye sirkler eksisterte et helt annet bilde av Churchill. Mange mente han var en krigshisser, en fanatisk imperialist, som motsatte seg enhver tilnærming til uavhengighet for India, en glødende antisosialist, mannen som brukte storslegga mot arbeiderne under generalstreiken i 1926, og mannen som sendte militære tropper mot gruvearbeiderne i Tonypandy i 1919.
(...)
Jeg har alltid vært fascinert av alternativ historieskriving, hvordan en verden ville ha sett ut om én avgjørende hendelse hadde tatt en annen vending. Og noen ganger, som i mai 1940, kunne virkelig verdenshistorien brått gått i en annen retning. Historien som her fortelles, om det som fulgte etter at Churchill ikke ble statsminister, er selvfølgelig bare én alternativ fortelling, den er ikke den definitive fortellingen, for noe slikt finnes ikke."

 Venstreorientert politikk er ein jo vane med i Noreg, om ikkje akkurat kommunistik (veldig langt i frå), så heller moderat sosialdemokratisk. Eg likte mykje av det han skreiv i slutten, men etterkvart vart det så detaljert at eg måtte avslutte. Han er ein veldig smart mann, noko som kjem i fram i den siste delen av boka, kor han fortel om kva som kunne ha skjedd, og kva som skjedde. Noreg er ein del nemnt i boka, og David Fitzgerald tenestegjorde i Noreg, så eg syntes det var litt gøy at forfattaren hadde teke med Noreg så mykje. Det må òg nemnast at den norske utgåva er tilegna minnet om alle ofra frå 22. juli 2011. Syntes det var veldig fint. Omslaget synes eg er veldig skildrande. Ja, det er veldig grått, men det var ei grå verd som vart skildra. På innsida av permane er det eit kart over Europa under tyskarane framme, og eit kart over verda under tyskarane bak. På grunn avdette var det lett å følgje med i geografien. Likevel, starten svekka boka veldig, og ho kunne med fordel ha vore kortare. I tillegg syntes eg at heile spenninga rundt løyndommen til Frank Muncaster ikkje var bygga opp nok, og den vart avslørt på litt feil tidspunkt i boka. Synsvinkelen i boka er autoral, noko eg syntes passa veldig godt til plottet, tematikken og resten av oppbygginga av boka.

"The Great Smog" som er nemnt i baksideteksten kan de lese om her, og den er ein avgjerande faktor i forteljinga. Her kan de lese om kontrafaktisk historie, noko eg forresten synes er veldig interessant. For å vite meir om forfattaren kan de gå inn på Forlaget Press sine nettsider, og her er Sansoms nettsider. Her er min omtale av Vinter i Madrid, som vart utgjeven i Noreg i 2008. Sansom har òg gitt ut fem bøker om Matthew Shardlake, som er ein krimserie frå 1500-talets England under Henrik VIII. Mi utgåve av Skygge over London er kjøpt. 

Kva skal til for at eg skal like ei bok?

Jon Fosse, ein av dei nominerte forfattarane.
(Foto: Tom A. Kolstad)

No er hausten her. Mørketida, tida når blada skiftar farge frå grønt til oransje og til slutt fell av, tida når det regnar og er grått, tida når alle TV-seriar startar opp igjen og ein snart må byrje å fyre i peisen, men berre snart, tida når ein kan unne seg kakao om kveldane og ein sakte, men sikkert, byttar ut somarklede med vinterklede og jakkane i gangen går frå å vere tynne allvêrsjakkar til tjukke allvêrsjakkar som er vasstette og vindtette. Det er òg tida når verda sit og ventar i spenning på kven som vinn Nobelprisane. Nokre vinnarar er allereie offentleggjorte, medan andre må ein vente på. Nobeprisen i litteratur er rett om hjørnet, og det er mange spennande namn på lista. Blant anna har vår eigen Jon Fosse blitt med, og den verdsberømte forfattaren Huraki Murakami, som har skrive ei bok i Lines lesesirkel dette året (Kafka på stranden) er nominerte til å vinne prisen. Det seier seg kanskje sjølve at du skal vere ein mektig god forfattar, for å vinne Nobels litteraturpris.

Personen som vinn skriv seg inn i litteraturhistoria på ein heilt ny måte. I tillegg får han eller ho verkeleg verifisert at dei skriv god litteratur. Dei som nominerer og vurderer litteraturen som er nominert er ikkje amatørar teke inn frå gata. Dei er ekspertar som har erfaring med kva som er god litteratur og kva som ikkje er god litteratur. Dei må verkeleg legge til side sine eigne lyster, fordommar og interesser, når dei skal vurdere kva forfattar som skal vinne litteraturprisen. Dette skal ikkje gå på deira leseopplevingar og oppfatningar av forfattaren, men kvaliteten på litteraturen. Det er det store med Nobels fredspris. Det er den største litteraturprisen ein forfattar kan vinne.

Dette med litteraturprisar har fått meg til å tenkje på kva som gjer at eg liker ei bok. Eg er ikkje ein av desse ekspertane som kan vurdere ei bok uavhengig av mine eigne interesser, rett og slett fordi eg ikkje har den rette utdanninga eller kompentansen. Eg prøver så langt eg kan å vurdere kvaliteten ut frå mi eiga lesaroppleving. Likevel har eg, som alle andre, nokre krav for kva bøker eg synes gode, kva bøker som bør få ei ekstra stjerne i boka.

Eit av dei første kriteria mine er karakterane. Karakterane må vere truverdige. Dette gjelder ikkje berre hovudpersonen/hovudpersonane, men òg andre karakterar. Ein skal kunne tru på hobbyane og interessene deira, familieforholda, tankane, egenskapane, kva dei kan og ikkje kan, kva kjensler dei har og kva dei driv med. Hovudpersonen skal vere ein person ein kan identifisere seg med som skal ha eit liv ein sjølv kan sjå på som truverdig. Det same skal birollane. Ikkje minst er relasjonane mellom karakterane viktig og kontrastane. Ingen trur på at hovudpersonen, som helt, har berre gode sider, og ein må la anti-helten eller motstandarden til hovudpersonen om du vil,  ha gode sider òg, og denne personen må på eit vis tileigne seg forståing for det han eller ho gjer. Det må vere grunnar for vala til hovudpersonane. Dette har litt med relasjonar å gjere. Kva forhold har hovudpersonen og mostandarden. Kjenner dei  kvarandre frå før av, eller er dei heilt nye for kvarandre? Er det noko likt mellom dei? Ein har òg relasjonane mellom dei andre karakterane og hovudpersonen og mellom dei andre karakterane og mostandarden. Hovudpersonen har kanskje ein kjærast eller får kanskje ein kjærast. Er det då truverdig at desse uansett kva er glad i kvarandre, at forholdet deira alltid går på skinner og at ingen gjer noko gale mot den andre? Dette er Twilight-plottet, og eg vil seie at slike relasjonar ikkje er truverdige, fordi alle forhold har sine konfliktar, nokre små og nokre store. Dette er berre nokre døme på truverd. Identifikasjon er det viktigaste for meg trur eg, noko som nødvendigvis ikkje betyr at hovudpersonen skal vere ein kopi av lesaren, men heller ha gjennkjennelege trekk.

Å ikkje forklare heile meininga i hel er òg ein viktig faktor for at eg skal kunne like ei bok. Er det rom Hemmeligheter, og ho hadde ein stor tendens til å overforklare alt.

Ikkje forklar kvar minste ting!

for å tenkje sjølve? Er det rom for eiga tolking? Det er ufatteleg viktig at forfattaren ikkje overforklarer alt. Eg las dei eit par hundre sider i Mortons nye bok,

Dei la armane om kvarandre og gråt. Ho la hovudet inn mot skuldra til ? og prøvde å skyve vekk tankane om at dei kanskje aldri kom til å møtast igjen. Dei kom til å sakne kvarandre, og ingen ville nokon gong gløyme den andre personen. 

Dette er ikkje eit utdrag frå ei bok, men ein eksempeltekst eg laga sjølv no. Nokon som synes at heile denne teksten er nødvendig? Den er ikkje det. Berre første del trenger å vere med for at ein skal forstå at desse to personane kjem til å sakne kvarandre. I tillegg trenger ikkje alt å komme i denne scenen, men utover boka kan ein vise at desse personane kjem til å sakne kvarandre og at dei aldri vil gløyme kvarandre, utan å overforklare alt. Det gjer det berre keisamt, og lesaren får ikkje brukt hjernen sin til å tenkje og reflektere.

Det tredje punktet er spenning. Alle tenkjer nok at spenning er viktig, og det er det òg. Heilt klart må ei bok ha litt meir i seg enn berre gjenforteljing og dialogar. No trenger det ikkje vere spenning i form av biljakt, kidnapping, drap og Harry Potter mot Voldemort. Det kan vere ein konflikt mellom personar til dømes. Uansett kva spennig det er, er det viktig, og lesaren må oppleve det spennande. I ei bok for vaksne vil ingen lesar finne det spennande om boka handla om Kari som prøvde å finne igjen sauen Fritjof, med mindre det var noko meir med sauen Fritjof og det var knytt opp mot noko større. Barn på tre år ville kanskje ha oppfatta dette som spenning. Det er òg viktig at det er spennande frå første kapittel. Ein skal ikkje sitje etter utallege kapittel og lure på kva som eigentleg er meininga med boka, kva som plottet og kva som skal vere spennande. Då har forfattaren feila ein plass, og lesaren kan ikkje lastast for å legge frå seg boka.

Dette er kanskje nokre av dei viktigaste punkta for meg, og det finst andre òg. Det viktigaste av alt er kanskje at alt dette stemmer saman, og ei bok kan ha så mykje spenning ho berre vil, men det hjelper ikkje om det alt er overforklart og karakterane ikkje er truverdige. Det er trass i alt heile boka som er viktig. I tillegg ser ein alltid etter det litle ekstra. Er dette ei heilt ordinær bok som alle kunne ha skrive, eller har forfattaren lagt til "det lille ekstra", som gjer at lesaren verkeleg vil synes at dette er ei god bok?

Det er framleis haust, når eg avlsuttar dette innlegget, det er framleis ei tid kor mørkret smett fram og ein må byrje å tenkje på å halde varmen, men det er òg ei tid kor ein kan krølle seg saman i hjørnet av sofane med ei god bok og berre kose seg, kanskje saman med ein kopp varm drikke og eit tjukt pledd, og sjølvsagt er det tida kor ein snart får vite kven som har fått tommel opp frå ekspertane. Kven vinn Nobels litteraturpris i år?

Mai Lenes nye bok: Korleis ete variert mat på ferie - ei bok om McDonalds og schnitzel

Ikkje ta tittelen seriøst, den er veldig ironisk meint. Slik som eg skreiv før eg reiste på tur, skulle eg altså på skuletur med masse sterke opplevingar og vere på busstur og shoppe. No har eg vore på tur, så det er difor det ikkje har vore nokre hjernedøde innlegg dei siste vekene, og heller ingen bøker er leste. Det er litt trist, men eg hadde ikkje behov for bøker, sidan eg opplevde veldig mykje. I dette innlegget tar eg ikkje for meg konsentrasjonsleirane og minnestadane etter andre verdskrig, rett og slett fordi det vil eg spare til neste innlegg. Eg tenkte å lage eit lita liste med høgdepunkta bortsett frå leirane, med litt bilete og slikt. Stasi-fengselet kjem kanskje for seg sjølv, eller kanskje aldri.

Gå rundt i Kraków - Kraków er ein heilt fantatisk by, ein av dei finaste europeiske byane eg har vore i, når du ser bort frå Firenze og Berlin. Den ligg på linje med dei, rett og slett fordi det er ein veldig roleg, oversiktleg by, som ikkje er veldig stor. Det gjore jo litt at me budde i sentrum av Kraków. I tillegg likte eg marknadsplassen Rynek Glowny der Mariakyrkja og marknadshallen var. Eg og ei veninne gjekk rundt siste ettermiddagen i Krakow og gjekk på marknad, kjøpte marshmellows med mjølkesjokolade rundt, ho kjøpte seg tøfler og eg posta eitt av fire kort. Ooops, hadde ikkje kontantar og postkontoret hadde ikkje kortterminal, så tre av fire får ikkje postkorta, men slik er det, når avsendaren er litt distré.

Utsikta frå balkongen på hotell Wyspianski

Kyrja på Rynek Growny

Fontenta på Rynek Growny

Sightseeing i Berlin - Visste du at folk, som jobbar i det som tidlegare var Aust-Berlin, berre tener 85% for same jobben, som dei som jobbar i tidlegare Vest-Berlin har? Visste du at Noreg slo Tyskland i bronsefinalen i fotball-VM i Tyskland 1936? Visste du at muren var dobbel? Både i Sachsenhausen og i Berlin hadde me ein same guiden, som var veldig flink, hadde god kontakt med oss og la inn pausar slik at me kunne tenke. Og ho kunne utruleg mykje. Plutseleg byrjar ho å snakke om fotball-VM i Tyskland, som det har vore nokre av, og ho kunne mykje om det òg.

Bernauer Strasse som var delt i to. Denne merkar kor noko av muren gjekk. 

(Gedenktstätte des Mauer)

Bernauer Strasse

Den doble muren

Den doble muren

Berlin - byen i mitt hjarte!

Meg framfor ein del av muren. I slutten fjerna dei piggtrådane

øvst på muren og laga ein rundt kant slik at, viss nokon prøvde å rømme

sklei hendene, då dei tok øvst på muren. Muren vart breiare, høgare og meir sikker

for kvart år som gjekk. 

Minnestad for Holocaust. Det ligger nokså midt i Berlin ikkje langt

frå Brandenburger Tor, og den skulle vise det håplause.

Mange jødar, sigøynarar og homofile frå konsentrasjonsleirar

gjekk kvar dag gjennom befolka område i stripete klede, utan

at nokon regerte eller såg. Dei høge "søylene" er eit bilete

på dette. 

Minnesstad for Holocaust i bydelen Mitte i Berlin. 

3. Shopping i Kraków - Korleis er det å bu berre fem minutt frå Galeria Krakówska, det store kjøpesenteret i Kraków. Ein kan trygt seie at det vart ein del handling av det. New Yorker, Reserved, Pull and Bear og fleire andre butikkar med billige og fine klede. Det vart ein del tjukke gensrar og jakkar til vintaren. I tillegg kjøpte eg ei bukse, eitt par tskjorter og ei treningstrøye. Ingen bøker dessverre.

Shopping shopping shopping. Ute i ny genser og alt

og med posane i handa. 

Ete på restaurantar - Sjølv om overskrifta er litt negativ til sjølve maten eg har ete på tur, er det å ete på restaurantar veldig kos, sjølv om det er schnitzel eller McDonalds-mat. Det er ikkje berre på grunn av maten eg liker restaurantar, men på grunn av atmosfæren og det å kunne setje seg ned å snakke med andre. På den eine restauranten i Polen var det til og med folklore, polsk folkedans, noko som var veldig spennande og gøy å vere med på. Det gjorde heile middagen meir spennande! Me åt òg på hotella mange gonger i tillegg til Hard Rock Café siste kveld i Kraków og pizzarestaurant i Berlin. Og så gjekk det jo litt i Starbucks. McDonalds-mat fire gonger på rad er berre når nauda er stor, og sidan McDonalds finst overalt! Den beste middagen var forresten på Kiel-ferja, for der fekk eg laks. Pizzaen i Berlin og burgaren på Route 66 var heller ikkje galen. I Polen fekk me òg fantastisk mange gode supper til forrett.

Maten på hotellet i Kraków

Maten på Hotel Fero kor me var på Folklore

Eg på restaurant Bohema i Kraków

Starbucks under byvandringa i Praha. Have a nice day,
Mai Lene

Frappucino med sjokoalde utan kaffi. Med kaffi er jo
ekstra godt

Køyre i buss - Det høyres utruleg kjedeleg ut å køyre lenge i buss, sove og i tillegg gjere det ti dagar på rad. Men det er veldig sosialt, og i tillegg var det veldig gode vegar i Tyskland og Polen og Tsjekkia, og då gjekk det jo veldig fint! I tillegg kan eg byrje å forske på sovestillingar i buss. Det finst utruleg mange spesielle sovestillingar. Me måtte òg stoppe ein del fine stadar på vegen, som Olomuc i Tsjekkia og Dresden i Tyskland.

Stoppet vårt i Olomuc. Nei, det er ikkje meint til å

vere skjult reklame for busselskapet

"Vår Frues Kirke" i Dresden. Søker de på kyrkja på

google i tillegg til 2. verdenskrig, ser de korleis ho

såg ut etter at Dresden vart bomba

Alt som ikkje er svart vart bomba vekk under

2. verdeskrig

Dresden Academy of Arts. Alt det svarte er etter brannar 

som oppstod, når amerikanarane bomba Dresden

under 2. verdskrig

Bortsett frå dette var det veldig gøy å shoppe i Berlin, og eg hadde jo vore i Kurfürstendam før. Det som var litt dumt var at dei hadde sett opp eit stort, stygt stilas rundt Kaiser Wilhelm Gedächtniskirche. Men må kyrkja restaurerast, så må den restaurerast. I det minste kjente eg meg igjen og det er ikkje så verst. Praha var òg ein veldig spesiell by, og første kvelden var veldig morosam, sidan me sto og fjolla og lo på Karlsbrua. Den vart opna år 1357 9. 7. 5:31. Det er deg eg hugsar frå den guida turen vår i Praha. I tillegg til at det skulle blåse ein heilt del oppe på borga. I verste fall var det eit lite vindpust. Det blåste ingenting der oppe. Var så varmt at eg måtte ta av meg jakka.

Karlsbrua om natta

Praque by night

Oppe på borga

Utsikta frå borga over ambasadeområdet

Utsikta frå borga

Praha om dagen - utsikt frå Karlsbrua

Bogen over Karlsbrua. Karlsbrua var lenge stengt for

jødar med mindre dei betalte. Og det var i mellomaldaren

Karlsbrua om dagen

Ein fyr eg ikkje hugsar kven var. Nokon som følgte godt
med under guidinga i Praha her ja...

Slik vil eg ha foreldra mine til å måle huset vårt. Nokon andre?

Den astronomiske klokka, eller gaukuret som nokre kjenner det som

Kaufhaus des Westen, KaDeWe

Det stygge tilaset rundt den gamle kyrkja

Måtte ha med Merzedes-skiltet på sida av

kyrkja

Ampfelmann

Det beste med heile turen var folka eg reiste med. Jenta eg sat på sida av på bussen, jentene som sat framfor oss på bussen, leiarane på bussen, venene som eg var ute og åt med, lærarane som arrangerte det, dei eg var med under gudstenesta i sjømannskyrkja fredag kveld, personen som bar handleposen min, då eg gjekk rundt og halta og alle andre folk som var med på turen. Det har gjort eit usletteleg inntrykk, og det hadde aldri vore det same å shoppe, ete på restaurantar, vere på sightseeing i Berlin, gå rundt i Kraków og gjordt alt det andre med desse personane!