niande desember: intervju med Eirik Huseby Sæther

Eirik Huseby Sæther er født i frå 1984 i Oslo og drømte om å bli fotballspelar. Han blei henta til rekuttlaget til Vålerenga, men fotballkarieren blei lagt på hylla då han drog inn i militæret. Dessverre blei han skada og måtte byrje på ei anna utdanning. I 2009 var han ferdig utdanna og byrja ved kriminalvakta i Oslo. Debutboka kom i 2012 og heiter Lobotomisten.

Kva handlar boka di om

Lobotomisten skiller seg ut fra den typiske krimboken på det punktet at synsvinkelen i boken er lagt til "den one". I denne boken er hovudpersonen Johannes, en ung mann som har ahtt en streng, religiøs oppdragelse. Faren er pastor i en frikirke og har holdt prekener som "syndere som ska dømmes til helvete". Johannes øsnker å finne ut om synd er noe som kan kureres, og han begynner å studere psykologi for å finne svar. På studiet oppdager han en diagnose som heter seksuell appetitt, som var vanlig på 17 - og 1800-tallet. En gammel lærebok lister opp en rekke metoder for å behandle pasienter som lider av dette. Virkemidlene er blant annet å påføre kulde, smerte, sult og frykt. Johannes bortfører en jente på studiet som han opplever at lider av denne sykdommen, og han ønsker å kurrere henne for å redde henne fra helvete. Når de vanlige kurene ikke virker, bestemmer han seg for å lobotomere sine ofre ved å banke en ishakke gjennom tårekanalen. Dette for å drepe de syndefulle tankene.

Den unge jenta blir meldt savnet hos politiet, og i boken blir handlingen rundt Johannes krysset med politiets etterforskning av denne savnetsaken. Jo nærmere politiet kommer, jo mer skade utfører Johannes.


Kva var det du ville då du skreiv dene boka? Ei bestemt meining du ville ha fram? Noko du vil formidle tydeleg til lesarane, noko samfunnskritisk?

Meningen med denne boken var å lage en krim der morderens motiver ble godt presentert. I en typisk krim skal vi ikke vite hvem morderen er, derfor virker grunnene hans for å begå avskyelige handlinger ganske blasse når han blir avslørt på siste side. Boken tar også for seg psykiatriens historie og viser hvor mye ondskap mennesker har blitt utsatt for, av leger som mener godt og vil gjøre dem friske. 

Kva sjanger vil plassere deg sjølv i?

Jeg skriver i skillet mellom krim og thriller, men med en psykologisk forankring. Det er viktig at en bok skal være introvert og vise følelseslivet og tankene, og ikke bare handlinger.

Kva forhold har du til jul / advent?

Julen for meg er en pause fra hverdagen som gir ro og tid til å lese det andre skriver, noe som ikke er så enkelt å få tid til når man skriver selv. Jeg er ikke noe god på selve oppladningen til juleaften, så det er egentlig denne ene dagen som er jul for meg med middag og hele familien samleg. Tidligere har jeg jobbet de fleste helligdagene bortsett fra juleaften.

Noko du MÅ få med deg når det er advent og jul

Det eneste jeg må få med meg i adventstida, er én julekonsert. Da er på en måte stemningen satt, og jeg har fått min dose med opplegg. Ellers så er julebordene noe jeg aldri sier nei til. Jeg pleier å slenge meg med på minst tre-fire. Sånn sett er adventstida ganske slitsom dagen derpå.

Kunne du tenkt deg å lage ei bok med handling på denne tida av året med eit spesielt fokus på høgtida? Kvifor/kvifor ikkje?

Hvis jeg skulle skrive noe om denne tiden, måtte de være en kriminalnovelle. Advent har jo sin egen dramaturgi med fire lys som tennes og håp og fmailielykke, mue som kan fingere som gode kulisser i en kriminalnovelle. Jeg kommer ut med kriminalnovelle i påskesamlingen til Juritzen forlag til påsken 2013 og likte godt det å knytte en novelle opp til en årstid som de fleste har gode assosiasjoner til. Det gir en god kontrast til "drapet" som setter livet litt i perspektiv. Men det får bli i 2014. Flrst skal påskenovellen ut og min nye roman som følger opp Lobotomisten.

Takk for at du tok deg tid til å bli intervjua, Eirik Huseby Sæther. Min omtale av Lobotomisten er her. Dessverre har eg ikkje fått tid dei siste dagane til å skrive noko, men i dag fekk eg tid. Her er dagens sang:

bok: lobotomisten av Eirik Huseby Sæther

Om hånden lokker deg til synd, så hogg den av. Det er bedre for deg å gå vanfør inn i livet enn å ha begge hender og komme til helvete.
Mark 9,43

Dette er bibelverset pastorsonen Johannes byggjer si overbevsining på, saman med psykologibøkene han les. Johannes har vokst opp med ein far som er pastor med krav om eit syndfritt liv. Ikkje bare har Johannes blitt hjernevaska av dette, han er òg oppteken av å redde andre frå helvete og bli kvitt synda deira. Det viktigaste for han er å kurere personar som har seksuell apetitt, og litt før jul 2010 finn han medisinen: lobotomering. For å gjennomføre det kidnappar han Kine, ei jente utan grenser, som han trur treng at nokon kurerer henne.

Politimannen som skal etterforske saka er Daniel Vinge. Første gongen me lesarar treff han i boka er på ein kafé i Oslo med kameraten Tom Stohl. Venskapet dei i mellom synes eg er veldig spesielt, men derimot interessant. Daniel er open, mens Tom er meir inneslutta. Eg fekk eit inntrykk av at tilliten Tom får av Daniel er betre enn tilliten Daniel får av Tom. Fleire relasjonar og personar i boka er prega av ulike tankar og livshistoriar, og det gir boka litt av preg av å vere ein psykologisk thriller på veldig mange område.

Dette er ikkje ei historie du les viss du trenger litt ekstra glede inn i livet ditt, eller viss du tåler veldig lite. Johannes' sine metodar er direkte ekle og avskylige, og detaljane er mange. Lobotomering var for meg eit ukjent fenomen før eg las denne boka, men baksideteksten og handlinga høyrtes så ekkel ut at eg første bestemte meg for at eg ville ikkje lese henne. Johannes verker for meg som ein urealistisk person på nokre måtar, men på den andre sida er det ein veldig interessant litterær karakter.

Eg hadde på forhånd, og i avtale med forfattaren, Eirik Huseby Sæther, tenkt å lese hundreogfemti sider, men deretter sette eg meg målet to hundre sider, noko som gjekk glatt. Sæther har eit godt språk, og det er ingen tvil om at han kan skrive. Metaforar, samanlikningar og gode skildringar gjer at ein får eit godt inntrykk av kva som skjer. Etter eg hadde lest ferdig boka, følte eg at eg "kjente" karakterane. Ingen av dei var sett på spissen, utanom Johannes. Likevel, etter desse to hundre sidene, då fleire og fleire ledetrådar kom for dagen, byrjar eg å lure på kor dette skulle hen, og skepsisen eg kjente då eg byrja å nærme meg 300 sider var nok dessverre noko som passa til deg eg følte då eg kom over side tre hundre. Slutten var overdriven, karakterane byrja å gjere veldg ufornuftige ting eg trur dei fleste verkelege personar ville ha spart seg, uansett kva slags livssituasjon dei var i. Fleire "forhistoriske" våpen, det er lite sannsynlig hadde blitt brukt i slike situasjonar, blei tatt i bruk. Avslutninga drøya for lenge, og det var den eg brukte lengst tid på å fordøye.

Johannes, som eg har nevnt før, kan vere ein person dei fleste føler er sett litt på spisen. Han er ein forholdsvis interessant person, og ein kan jo spør seg: "Finst slike personar der ute, eller er det bare forfattarens fantasi som har laga ein slik person. Bare for å gi eit døme, kan eg fortelje om ei undersøking som blei gjort i Tyskland om vondskap. Ein professor bestemte seg for å sjå kva eit menneske gjorde viss det hadde sjans til å gjere eit anna menneske vondt. Ville det vere forsiktig, eller ville det gjere det andre menneske mest mogleg vondt?
Til å hjelpe seg hadde professoren ein skodespelar bak eit forheng. Poenget i undersøkinga var at fleire personar skulle komme inn i eit rom og trykke på ein av to knappar, enten ein som gav ein person eit lite støt, eller eit stort støt. Alle som kom inn, trudde det gjekk ut på at dei skulle sjå kor mykje straum eit menneske tålte. Då dei trykka på ein av knappane, rykka skodespelaren bak forhenget til, som om han hadde fått straum i seg. Det personane som var med ikkje visste, var at undersøkinga eigentlig gjekk ut på kva dei gjorde viss dei fekk sjansen til å gjere eit mennske vondt, og skodespelaren fekk eigentlig ikkje straum i seg. (Skodespel) Det viste seg at alle utanom ein trykka på knappen som med mest straum.

Johannes er kanskje ein meir realistisk person når ein ser på denne undersøkinga. Får du sjansen til å gjere nokon andre vondt, så har du ikkje problem med å gjere det, uansett kor "snill" du er til vanlig. Likevel trur eg at i det verkelege liv, hadde Johannes fått påvist ein form for mental sjukdom. Alle dei vonde tinga han gjer, er så umenneskelige, at det burde på ein måte gå opp for han kva han gjer og at det mennskelige kjem meir fram. Det gjer det òg av og til, og om Johannes er ein realistisk eller urealistisk person, kan kvar lesar vurdere sjølv. Eg veit ikkje heilt kva eg synes, men det vippar nok mest over på urealistisk dessverre.

Språklig og gramatisk var boka svært bra. Skrivemåten er god, men litt "for vanlig" til tide. Kunne tenkt meg litt meir leiking med språket av og til, noko eg trur forfattaren har stor kapasitet til, for elles var den delen veldig bra. Dessverre gav ikkje denne boka meirsmak, og om eg les oppfølgjaren, leiemorderen, er framleis usikkart.

Det er veldig annleis krim, og er du på utkikk etter typisk påskekrim, er ikkje dette heilt boka. Du kan jo lese den i påska viss du vil, for den er ikkje bunden av ei spesiell årstid, men den er ikkje veldig klassisk. Meir nyskapande, men av og til treng med vil å lese slike bøker òg?