Bok: Skygge over London av C. J. Sansom

"Sansoms mesterlige karakterskildringer gjør mer enn bare å drive historien framover, de gir substans og liv til den tiden som manes frem."

Dette skreiv The Sunday Times 20. oktober i fjor om boka. No har eg òg fått lese henne, og eg er heilt einig i at karakterakildringane er noko av det betre i boka. Sjølv om det ikkje står mykje om kven boka handlar om, men meir kva boka handlar om, på baksida, er det nokre veldig spennande karakterar med. Det einaste eg visste om boka før eg byrja på henne, var at dette skulle vere ei kontrafaktisk bok frå 1952, som tok for seg scenarioet at England var sterkt påverka av Tyskland, fordi dei hadde inngått ein fredsavtale i 1940. Rett og slett eit veldig lite bra scenario. Forlaget har greidd å få det betre fram enn meg.

"The Great Smog" ligger over London, en ugjennomtrengelig kvelende tåke som omslutter byen, og under det hele omskrives historien totalt...
1952: Tolv år har gått siden Churchill tapte mot den ettergivende politiske fløyen og England overga seg til Nazi-Tyskland etter slaget ved Dunkirk. Mens den lange og tværende krigen mot Russland går sin gang i øst, er det britiske folk underlagt et mørkt og autoritært regim: Presse, radio og TV er gjennomkontrollert, gatene er under konstant overvåking av brutale hjelpestyrker fra politiet, og de britiske jødene er under et vervarende press.
Ryktene går om de forferdeligste ting som finner sted i kjelleren til den tyske ambassaden ved senantsbygningen. Men motstanden øker. Winston Churchills motstandsorganisasjon representerer en økende bekymring for myndighetene. Og på et mentalsykehus i Birmingham sitter en innesperret vitenskapsmann, Frank Muncaster bærende på en hemmelighet som trolig vil forrykke verdensbalansen for alltid. 

Forlaget Press 

Det er ein av karakterane som er nemnt i baksideteksten, og det er Frank Muncaster. Likevel er det ikkje berre han som er viktig i boka, sjølv om handlinga dreier seg om å få han så langt bort frå tyskarane som mogleg. David Fitzgerald, gift med Sarah og far til ein død to år gammal son, Charlie, blir i 1950, rett etter Charlies død, verva til motstandsrørsla i England. Dette skjer i kapitlet etter lesaren har lese om korleis England bestemte seg for å inngå fred med Tyskland. Sir Winston Churchill og Lord Halifax er to steile frontar, og det er allment kjemt at Neville Charmberlain, statsminister i 1939, då krigen braut ut, gjerne ville ha fred med Tyskland. Heldigvis vart det Churchill, og Skygge over London teiknar eit bilete av korleis verda hadde sett ut i tiåret etter 1940 om det ikkje var Churchill som vart statsminister. Det er difor det er nødvendig med ei mostandsrørsle i boka, og i 1950 blir dei tipsa om David Fitzgerald av venen hans, Geoff Drax. David er eigentleg statstenestemann tilsett i Dominionsdepartementet, og no får han ei nøkkelrolle i spioneringa på tyskarane.

Han får bedskjed av leiaren for deira celle i motstandsrørsla, Jackson, om å gjere seg til vens med Carol Bennet, kontordama der David jobbar, for å få nøkkelen til arkivet med hemmelege dokument. Samstundes byrjar Sarah si kone og lure på om David har eit forhold på si. Etter at sonen døydde har dei byrja å gli meir og meir frå kvarandre. Er Carol Bennet ein verkeleg trussel? Når historia byrjar skikkeleg, hausten 1952, er det òg noko anna som skjer. Mora til vitenskapsmannen Frank Muncaster og han får besøk av broren sin. Under eit besøk til Muncaster bustad i Birmingham ein kveld, når broren Edgar er full, skjer det som ikkje skal skje.

Edgar ble rød i ansiktet. Han spisset munnen, så lente han seg frem. "Vet du hva jeg driver med, hva jobben min går ut på?"
"Nei, Edgar - jeg tror kanskje det er best dy går. Det finnes ikke noe å drikke her..."
Edgar reiste seg lett svaiende, med et truende uttrykk nå. Frank reiste seg også. Han var plutselig redd. Edgar krysset det støvete teppet og kom tett opptil ham og sa med alkoholdunstende pust, rett i ansiktet på Frank: "Jeg skal for f*** fortelle deg hva jeg driver med."
Og så fortalte Edgar, han fortalte hva jobben hans gikk ut på, vitenskapsmenn imellom, og hvordan de hadde klart å få det til. Det ga mening, en helt uhyrlig mening. "Vi knekte koden, det skal jeg love deg," knurret han, med beruset tilfredshet i stemmen.

Skygge over London av C. J. Sansom, side 84

 Kva var løyndommen til Edgar. Eg vil langt i frå avsløre det i omtalen, og de lurer på kva som kanskje skjedde som ikkje skulle skje. Det kjem no.

"Du må dra hjem. Du må ikke si dette til noen andre. Hvis noen får vite hva du har fortalt meg..."
"Ja vel, da!" Edgar så engstelig ut nå. "Ja vel - glem at jeg sa det."
"Glemme!" Frank nesten bjeffet. "Hvordan - kan - jeg - glemme - noe  - slikt?"
"Slutt å skrike sånn, for svarte helvete!" Edgar var blitt hummerrød i ansiktet og svettet." Han stirret på broren i noen lange sekunder. Så sa han lavt, like mye til seg selv som til Frank: "Selv om du skulle si det til noen, ville du ikke bli trodd. De ville tro du var spenna gæren. Det tror de vel antagelig fra før. Se på deg selv, din glisend, lille krøpling..."
Og så, for andre gangen i sitt liv, mistet Frank kontrollen. Han fløy på broren, med armer og bein. Edgar var mye større enn Frank, men han var full, og han rygget unna med løftede armer i et ubehjelpelig forsøk på å verge seg. Frank gikk på, han slo og lo, og Edgar snublet og falt bakover, mot vinduet, som ga etter, og han falt gjennom det i en sprut av glass mens armene gikk som vindmøller, og med et vilt rop forsvant han ut av syne. 
(...)
Han løp fortsatt blødene rundt i leiligheten og knuste møbler, da politiet kom"

Eg veit ikkje om dette hjelper som søskenterapi akkurat. Frank blir etter denne situasjonen sendt til eit mentalsjukehus i Birmingham, og medan han er der planlegg både tyskarane og motstandsrørsla å få tak i han, for å kunne få ut av han løyndommen, og for at den andre parten ikkje skal få tak i han. Dette er plottet. På eine sida har ein David Fitzgerald, Geoff Drax, Jackson og Natalia, som jobber for å få ut Frank. På andre sida har ein Günther, Gessler og Symer, som gjerne vil ha tak i han, for å få vite løyndommen. I midten av alt er Sarah Fitzgerald, som òg får oppleve nok av regimet. Ho er pasifist, og liker korkje regimet eller motstandsrørsla eller politiet. Ho liker ingen som tyr til vald, og synes ingenting om krigføring i det heile.

Styrken til Sansom er karakterane. Han set liva deira i perspektiv, og lager karakterar som er truverdige og gjenkjennelege. Til dømes kjenner eg meg igjen i Sarah. Eg skal komme tilbake til det seinare i omtalen, men eg syntes det var godt å ha ein karakter som eg kunne identifisere meg med. Dei er òg veldig ulike frå kvarandre, og han får fram både kontrastar og likskap mellom dei. Det er mange namn å halde styr på, men likevel er det berre ein liten del av dei sin får nært kjennskap til. Mykje av kjenneskapen til karakterane kjem gjennom dialogar, noko eg alltid synes er positivt, fordi det gjer at forfattaren ikkje trenger å skrive alt rett fram, noko som heller ikkje er særleg bra i ei bok. Han har òg gitt karakterane sorger, gleder og gode relasjonar, og han får oss til å føle med dei. Til dømes dette med Sarah og David som mista ein to år gammal gut. Günter, som er hovudmostandar i boka, har òg fmailie som ha bryr seg om, og ein får kjenne litt på det at dette er ikkje stereotypiar. Det er vanlege menneske, men likevel er nokre av dei så umenneskelege. Som til dømes Günther.

Eg har ofte tenkt på kva eg hadde gjort om eg hadde budd i Tyskland eller Noreg under andre verdskrig. Det var vanskelege tider, og slik som i Noreg hadde ein jo NS og mostandsrørsla. Det var menneske som var klare for å ofre livet for saka dei trudde på. Eg har ei aning om at hadde eg vore same person som i dag hadde eg gjort det som var tryggast. Eg trur eg hadde prøvd så godt som mogleg å skjule dei politiske standspunkta mine, prøvd å leve eit så trygt liv som mogleg og korkje vore medlem i NS eller motstandsrørsla. Det er her det med Sarah kjem inn. Sarah er pasifist, liker ikkje vald og har eit ønske om å leve eit trygt og godt liv saman med David. Eg ville ha gjort alt for å halde meg inne med alle. Likevel er eg imponert over motstandsrørsla. Dette var menneske som gjorde alt for det dei trudde på. Dei ofra livet sitt. Slik som i boka, når dei går rundt med dødelege piller i lomma, rett og slett fordi det var tryggare å dø enn å røpe løyndommar for politiet. Eg trur ikkje eg hadde hatt mot nok til å vere ein av dei, og eg hadde blitt sånn passe irritert, om eg fann ut at nokon haldt meg for narr og var med i noko farleg. Lukke auga hadde nok vore mitt val, dessverre.

Det er ikkje berre sterke sider ved boka. Sjølv om ein forstår tematikken raskt, og forstår "ka det går i", er det akkurat som om det sniglar seg avgarde dei første sidene, og forfattaren har ein haltande start. Det er akkurat som om han har tenkt at "innleiinga er ikkje så nøye, berre midtdelen blir bra", men det er no slik at det er byrjinga av ei bok som er avgjerande for om lesaren vil halde fram. Hadde ikkje eg vore veldig spent på denne boka hadde eg lagt henne frå meg først som sist og heller byrja på Tana Frenchs bok, som eg har liggjande. Likevel bestemte eg meg for å halde fram. Det er fleire moment som gjer at boka ikkje har ein god start. Blant anna er det ikkje veldig gode skildringar av hendingane, stadane og utruleg nok karakterane. Eg synes at byrjinga blir ganske dårleg, når det forfattaren seinare er flinkast på, nesten feiler i starten av boka. Han kunne med fordel ha kutta ned litt på dei 664 sidene med forteljing. I tillegg har han gløymt heile "Show - don't tell"- prinsippet, og går heller for "Tell - don't show", som ikkje er bra.

Noko anna eg irriterer meg over er slike skrivefeil frå forlaget si side, der det kjem ord inn i teksten som ikkje skal vere der, eller som står tidlegare i setninga, eller at orda er skrive feil. Til gjengjeld var det alltid korrekte namn, nokos om av og til elles er forvirrande, når forlaga blandar saman namna til karakterane. Den norske omsetjinga var bra, men kanskje litt for fyldig. Med det meiner eg at det  kunne ha vore kutta ord utan at setningane hadde skifta meining. Det som irriterer meg mest er ordet "så". Norsklæraren min i niande og tiande, sa til oss at "så" er ikkje eit nødvendig ord i setningar som til dømes: "Då eg kom heim, så laga eg middag." Ein kan med fordel skrive: "Då eg kom heim, laga eg middag." Det er noko eg alltid prøver å sjå over, når eg har skrive ein tekst, fordi orda er ikkje nødvendig, og språket blir i tillegg betre. Den som har omsett boka til norsk, kunne hatt godt av å lære seg dette, i tillegg til mange andre ord som er med, utan at det gir noko vidare meining for setninga.

Plottet er godt konstruert, når først boka kjem i gang. Dei må få Frank Muncaster bort frå Storbritannia og nazistane. I likskap med Vinter i Madrid av C. J. Sansom er Skygge over London ein spionthriller, kor spionen kanskje ikkje alltid lukkes heilt. Eg trur st Sansom har litt meir fantasi enn som så, og kunne eigentleg ha tenkt meg bøker av han utan spionar, krig og kjærleik. Det er alt for mykje likt, og eg følte eg kjente igjen plottet frå Vinter i Madrid. Det var heldigvis ikkje like likt som det Øya, Hjemkomsten og Tråden av Hislop er, for hennar bøker er korkje god litteratur eller spesielt ulike og fantasifulle. Den første var god og original, den andre var ein bleik blåkopi og den tredje var tragisk. Det er det eg har kome fram til i ettertid, sjølv om omtalane mine då var meir positive. Heldigvis har han unngått dette og fått inn såpass mykje nytt at det blir spennande. Borgerkrigen var noko som faktisk skjedde, medan hendingane i denne boka aldri har skjedd, sjølv om det var ein viss fare. Dette er ei fantasiverd bassert på noko som kunne ha skjedd, altså er denne boka ein kontrafaktisk historisk roman, medan den andre berre er ein historisk roman. Likevel, fleire forfattarar burde lære av Gilllian Flynn, som alltid har fullstendig nye og originale plott i bøkene.

Noko av det interessante med Sansoms bøker er motsetnignane mellom dei ulike ideologiane. Til dømes kommunisme og fascisme. Det er berre ein kommunist i denne boka, men fleire nazistar og fascistar enn godt er, og i tillegg er det mange som har ein veldig nasjonalistisk ideologi. Sansom fortel i eit etterord i litt om seg sjølv og sin politiske ståstad.

"Da jeg ble mer politisk bevisst på begynnelsen av 1970-tallet, og til mine foreldres morskap og forundring vende meg bort fra deres konservative ståsted og i stedet omfavnet de venstreorienterte synspunktene jeg har beholdt siden, oppdaget hegat det i mine nye sirkler eksisterte et helt annet bilde av Churchill. Mange mente han var en krigshisser, en fanatisk imperialist, som motsatte seg enhver tilnærming til uavhengighet for India, en glødende antisosialist, mannen som brukte storslegga mot arbeiderne under generalstreiken i 1926, og mannen som sendte militære tropper mot gruvearbeiderne i Tonypandy i 1919.
(...)
Jeg har alltid vært fascinert av alternativ historieskriving, hvordan en verden ville ha sett ut om én avgjørende hendelse hadde tatt en annen vending. Og noen ganger, som i mai 1940, kunne virkelig verdenshistorien brått gått i en annen retning. Historien som her fortelles, om det som fulgte etter at Churchill ikke ble statsminister, er selvfølgelig bare én alternativ fortelling, den er ikke den definitive fortellingen, for noe slikt finnes ikke."

 Venstreorientert politikk er ein jo vane med i Noreg, om ikkje akkurat kommunistik (veldig langt i frå), så heller moderat sosialdemokratisk. Eg likte mykje av det han skreiv i slutten, men etterkvart vart det så detaljert at eg måtte avslutte. Han er ein veldig smart mann, noko som kjem i fram i den siste delen av boka, kor han fortel om kva som kunne ha skjedd, og kva som skjedde. Noreg er ein del nemnt i boka, og David Fitzgerald tenestegjorde i Noreg, så eg syntes det var litt gøy at forfattaren hadde teke med Noreg så mykje. Det må òg nemnast at den norske utgåva er tilegna minnet om alle ofra frå 22. juli 2011. Syntes det var veldig fint. Omslaget synes eg er veldig skildrande. Ja, det er veldig grått, men det var ei grå verd som vart skildra. På innsida av permane er det eit kart over Europa under tyskarane framme, og eit kart over verda under tyskarane bak. På grunn avdette var det lett å følgje med i geografien. Likevel, starten svekka boka veldig, og ho kunne med fordel ha vore kortare. I tillegg syntes eg at heile spenninga rundt løyndommen til Frank Muncaster ikkje var bygga opp nok, og den vart avslørt på litt feil tidspunkt i boka. Synsvinkelen i boka er autoral, noko eg syntes passa veldig godt til plottet, tematikken og resten av oppbygginga av boka.

"The Great Smog" som er nemnt i baksideteksten kan de lese om her, og den er ein avgjerande faktor i forteljinga. Her kan de lese om kontrafaktisk historie, noko eg forresten synes er veldig interessant. For å vite meir om forfattaren kan de gå inn på Forlaget Press sine nettsider, og her er Sansoms nettsider. Her er min omtale av Vinter i Madrid, som vart utgjeven i Noreg i 2008. Sansom har òg gitt ut fem bøker om Matthew Shardlake, som er ein krimserie frå 1500-talets England under Henrik VIII. Mi utgåve av Skygge over London er kjøpt. 

Bok: The Mermaids Singing av Val McDermid (Tony Hill and Carol Jordan #1)

Val McDermid er ein sensasjon som etter mi meining det er alt for få norske lesarar som har oppdaga. Ho er ei imponerande dame med ein skarp penn, og ikkje berre var The Vanishing Point ei fantastisk bok, velskriven med gode kakraterar og eit utspekulert plott. Det var òg The Mermaids Singing. Slik det ser ut, når eg ser på Wikipedia har ho skrive tre kriminalseriar om ein annan, og slik det ser ut var The Mermaids Singing den første boka i den tredje serien ho hadde byrja på. Den første var altså om Lindsay Gordon-serien som vart byrja på i 1987 og avslutta i 2003, den andre om Kate Branigan som vart byrja på i 1992 og avslutta i 1998 og den tredje om Tony Hill og Carol Jordan vart byrja på i 1995 og avslutta i 2011, så ho har hatt nok å henge fingrane i, og i tillegg har ho gitt i fleire enkeltståande bøker i mellomtida. Jojo, minner litt om Lahlum, sett frå eit norsk perspektiv.

The Mermaids Singing er altså første boka i serien om Tony Hill og Carol Jordan. Tony Hill er ein psykolog som jobbar spesielt med å kartlegge adferda til kriminelle, i denne boka ein seriemordar. Carol Jordan er ein etterforskar som tek seg av den praktiske delen med å finne ut kven det er. Nei, Hill finn ikkje nøyaktig kven, men greier i det minste å minske utvalet av mistenkte ved å kartlegge personen på andre måtar. Han gir tydeleg uttrykk for at det ikkje er hans jobb å ta over for politiet.
Når boka byrjar har tre menn blitt funne drepne, to av dei dumpa i eit område kor homofile vankar. Den fjerde blir funnen i byrjinga av boka, rett etter at Tony Hill har blitt spurt om å bistå. I byrjinga ser det ut til at mennene kanskje er drepne, fordi dei er homofile, og at det er ein seriemordar som siktar seg inn mot homofile menn, men det ser ikkje ut til at nokon av dei har hatt tilknytting til eit slikt liv. Kva er det då seriemordaren er ute etter, og greier Hill å lage ein passande profil?

Seriemordarar er eit tema eg har lese om før. Sommerdøden av Mons Kallentoft, X av Helge Thime-Iversen og fleire andre kriminalromanar har liknande plott, og sommerdøden  har litt av det same i seg, utan at det er det same likevel. Serienmordarar høyres heilt frykteleg keisamt ut for mange. Det er jo såååå klassisk og lite gjennomtenkt. Eg må berre seie at boka var overraskande god til å ha med ein seriemordar. Vinklinga er ei litt anna i denne boka. For det første er boka vel så mykje ein pyskologisk thriller som ein kriminalroman. I kvart andre kapittel er det seriemordaren som fortel, utan å røpe noko som gjer at me tenkjer at der var det ein glipp og der forstod me alt. Det geniale ved desse kapitla var at me fekk sjå tenkjemåten til seriemordaren utan å vite noko anna. Kapitla er fortalt i første person, noko som gjer at verken namn eller kjønn trenger å bli nemnt av forfattaren. Dei andre kapitla har ein autoral synsvinkel. Det vil seie at me får følge fleire personar, blant anna Carol Jordan, Tony Hill, John Brandon og Tom Cross. Ved å bygge opp boka på denne måten lagar forfattaren ei spenningskurve. Karakterane er viktige, og korleis McDermid har skildra dei er eit viktig kjenneteikn ved bøkene hennar.

Ho fortel mykje om dei gjennom deira eigne tankar eller dialogar. Det står ikkje svart på kvitt at "Tony Hill is pykolog with education from Manchester". No hugsar eg ikkje heile utdanninga til verken han eller Carol, men det kjem i alle fall fram gjennom ein samtale mellom dei to. Han fortel òg mykje gjennom handlingar og tankar om seg sjølv, akkurat slik som Carol. Det står ikkje at Carol er slik og slik, men det kjem fram gjennom hennar måte å tenkje, handle og snakke på. Dette er noko av det som gjer at ei bok er av god litterær kvalitet. Viss forfattaren byrjar med ei utgreiing der han eller ho skildrar karakterane frå A til Å blir det keisamt, lite fargerikt og dårleg litterær kvalitet.

På mange måtar er McDermids bøker for dei som har lese Gillian Flynn. Sjølv om Flynn ikkje har mykje politiarbeid med i bøkene sine, har ho likevel med mykje av den psykiske spenninga. At The Mermaids Singing er ein psykologsik thriller viser igjen på mange måtar. For det første er det ikkje ei bok der ein blir med gjennom ei kriminalsak frå A til Å, men det startar med at det fjerde liket blir funnen. Seriemordaren følgjer me frå det første drapet, noko som gjer at handlingane ikkje blir heilt paralelle. I tillegg kjem tankane og motiva til seriemordaren betre fram, noko som går veldig mykje på det psykiske. Du kan òg sjå det på relasjonane mellom karakterane. Den psykiske thrillaren som føregår  mellom seriemordaren og Tony Hill, den psykiske thrillaren mellom seriemordaren og Carol Jordan og den psykiske thrillaren mellom de to hovudpersonane. Det er psykologi overalt i boka, utan at det blir gjort til store faguttrykk og ei bok for dei som kan faget. Du merker det på at du får god tilgang til tankane deira.

Det beste med det heile er at svaret er tilfredsstillande. I nokre kriminalromanar sit du igjen og tenkjer: "Å, var svaret så keisamt. Det forstod eg jo frå side ein." I andre bøker tenkjer du: "What? Korleis kjem forfattaren fram til dette svaret. Det er ikkje logisk, det burde heller vore den karakteren." I nokre få bøker sit du og tenkjer: "Hah, genialt. Dette var slik det skal vere!" Begge dei to bøkene til McDermid eg har lese til no har vore slik. I denne siste visste eg såpass mykje om hennar skrivemåte og romanar at eg forstod kven det var, eller eg trudde at eg visste det, sjølv om eg vart svært usikker ved nokre anledingar, og då meiner eg svært usikker. Men eg ville gjerne at det skulle vere den karakteren eg trudde det var, og då gjorde det ikkje noko om eg visste det, fordi eg visste at det var eit genialt trekk av forfattaren og at mange lesarar ville bli tilfredsstilte av dette svaret. Dei ville føle at romanen var ferdig og at alt var fulltstendig. Det er ikkje alltid du sit igjen  med den kjensla etter å ha lese krim.

McDermid er i ein klasse for seg, og dette er bøker som faller i smak hos dei fleste som er fans av psykologiske thrillarar eller kriminalromanar. 

Lines lesesirkel-1001 bøker: Drep ikke en sangfulg av Harper Lee

Har utsett denne omtalen lenge, for no i det siste har eg ikkje hatt den store motivasjonen til å blogge om bøker. Eg las ferdig Drep ikke en sangfugl for mange veker sidan, og no er eg heilt fortapt i The Mermaids Singing av Val McDermid, så heilt ærleg er det einaste eg har lyst til å setje meg ned med boka igjen og nilese! Men eg har teke meg saman og skrive denne omtalen her då...

Harper Lee er på mange måtar ein eineståande forfattar. Ho gir aldri intervju, snakkar aldri med fans og har skrive berre ei bok, men til gjengjeld er denne boka ein populær bestseljar som i tillegg har kome inn på lista over 1001 bøker-lista. Det er ekstraordinært. Ei bok skal vere tåleg bra om det er den einaste forfattaren har skrive og likevel blir ho så kjent! Eg må seie at boka var ikkje heilt som forventa, men heilt klart god.

Mitt eksemplar var frå 1970-talet, då det nesten ikkje var luft mellom linjene, alle bokstavane var veldig små og kapittel slutta og byrja på same side, så eg syntes boka var litt vanskeleg - rett og slett - å komme seg gjennom på grunn av skrifta, men det er trass i alt kvaliteten på det som var inni som skal vurderast. Boka handlar om Scout (Småen) og broren Jem som bur i Alabama i depresjonstida. Faren Atticus French er advokat og tek seg tid til å diskutere viktige spørsmål med barna. Handlinga i boka føregår rundt ein av faren sine rettssakar der han forsvarar ein mørk person som det blir sagt har valdteke ei jente, og lesaren får lese både om klasseskilje og om "rett og gale" i Alabama i depresjonstida.

På mange måtar er dei ei godt skriven bok, og det er ein klassikar. Likevel synes eg at forfattaren kjem veldig seint til poenget. Eg visste kva boka skulle handle om, men syntes ikkje ho var på langt nær så spennande som eg hadde trudd, rett og slett fordi store delar handla om noko anna enn det som stod på baksida. Første delen handlar i stor grad om Småen og Jem og somaren før Småen byrjar i første klasse. Dei får besøk av ein gut fråå Mississippi og prøver blant anna å få naboen til å komme ut, fordi ingen har sett han på fleire år. Når nesten hundre sider går med på noko anna enn det du forventar, mister eg litt tålmodet. Det er ikkje alltid det hjelper at historia er "søt" eller "idyllisk" eller at det er ein klassikar. Det kan bli litt treigt i lengda.

Skildingane som Lee bruker er gode, og mange av personane ser ein for seg. Dei er litt stereotype, men ikkje meir enn at du kan tåle det, for er det noko mange klassikarar har, er det stereotype folk. Likevel er det noko humorsiktisk med mange av dei stereotypiane som kjem fram gjennom bøker som dette. Sladrekjerringene og nabokonene og misjonsforeininga. Det er mest som om du kjenner det igjen utan at det blir ein klisjé ut av det. Det e rein stor styrke med boka. Til vanleg plar eg å slå hardt ned på stereotypiar, og i allefall i meir moderne litteratur, for der er dei ofte meir uverkelege og dårleg laga enn i klassikarar.

Det er ei interessant tid boka foregår i, og eg er veldig interessert i raskeskilje og sørstatane på den tida dei skilde mellom dei mørkhuda og lyshuda. Eg syntes ikkje boka fekk desse kontrastane godt nok fram. Me fekk sjå dei i slutten, og rettssaken sa ein del. Likevel ville eg ha vist eit tydelegare skilje, ikkje berre i spesielle settingar som rettssaka, men i kvardagslivet i sørstatane. Det hadde kanskje vore vel så interessant, for det fortel noko om korleis dei hadde det kvar dag. Rettssaka er ein god måte å få fram klasseskiljene på, men ikkje betre enn at Lee kunne ha skrive endå meir om det.

Kort oppsummert var boka grei, men det var ikkje slik at ho var like god som forventningane var store. Eg veit andre har rost boka opp i skyene, men den rosen får ikkje boka hos meg. Ein litt over middelmådig klassikar. 

Bok/biografi: Bra nok! av Lene Alexandra Øien

I anledning bokbloggarprisen fann eg òg ut at eg ville lese nokre norske biografiar, og blant dei var denne boka av Lene Alexadra Øien, vinnar av Skal vi danse (2008), deltakar på Robinson-ekspedisjonen og Idol. I denne boka fortel ho om ei turbulent ungdomstid og jakta på mediamerksemd seinare, då ho slo gjennom med låta My boobs are ok, som sikkert dei fleste av oss har høyrt, frivillig eller ufrivillig.

Det står klart for meg etter å ha lese denne boka at Øien har opplevd langt meir enn det eg hadde trudd, etter å ha blitt både utsett for gruppevaldtekt og prøvd ulike rusmiddel. Ho skriv om dårleg sjølvtilig, "spiseforstyrrelser"og andre alvorlege hendingar i livet. Likevel er det noko litt distansert over det. Eg trur det er få lesarar som sit med lommetørkler og snytepapir. Det er ikkje nødvendigvis detaljar om absolutt alt eg vil ha, men eit språk med fleire kjensler. Det er ikkje noko veldig personleg over språket, sjølv om ho viser til nokre av dei mest personlege hendingane i livet hennar, noko som er litt kræsj.

Det er ikkje veldig mykje refleksjon. Det er faktisk minimalt med refleksjon og spørsmål til ettertanke. Litt er det sjølvsagt, men det er meir ei forteljing som ikkje stiller spørsmål. Det verker som om forfattaren prøver å skrive ned alt på fortast mogleg måte utan å dvele ved noko. Det går veldig raskt, og sjølv om boka er om henne og på litt over 150 sider, går alt frå side 95 på mental trening, trening og kosthald, og lesarane les jo for å vite meir om Øien og ikkje om mental trening. Mental trening kan vere sunt, og ho skriv mykje bra om sjølvtilit, men alt gjekk så frykteleg fort, og i slutten kom det noko eg aldri hadde lese om det stod i ei bok for seg sjølv. Sjølvsagt kan det vere forskjell på lesarane, men etter mi meining kunne ho ha skrive meir om livet og seg sjølv enn å vie over 1/3 av boka til mental trening.

"Velskrive" er ikkje ordet eg ville brukt om sjølvbiografien, dessverre. I motsetning til Lippestads biografi har Øiens ikkje den same fengane skrivemåten, og det er ein veldig oppsumerande måte å skrive på.

Jeg avbrøt stadig i timene, og dessuten hadde jeg problemer med å sitte stille. Jeg var rastløs og utålmodig - og likte at det hele tiden skjedde ting. Dessuten elsket jeg som sagt oppmerksomhet. 

Bra nok! av Lene Alexandra Øien, side 19
På desse tre setningane blir dessuten gjennteke to gonger, og det var slik at eg reagerte veldig på det, og hadde eg skrive dette i ein norsktekst hadde eg fått beskjed av læraren min om å variere språket meir og ikkje bruke same ord ofte. Slik var det òg andre stader i boka, og mange setningar startar med jeg. Dette gjer språket langt mindre fargerikt og variert, og som eg sa, det gjer det veldig oppsummerande. Likevel har Øien laga ein veldig oversiktleg biografi, og det er greitt å følgje med på namna til personane, sidan det ikkje er så mange namn, og du forstår nesten alltid, ikkje heilt alltid, kor i historia du er. Ein bruker ikkje lang tid på å komme seg gjennom boka, og viss ein synes at boka er tvers gjennom dårleg, noko eg ikkje gjorde, er det ikkje slik at du trenger å vere redd for å "bruke opp tida" på denne. Bra nok! er delt opp i kapittel og "underkapittel", slik at det stadig er nye overskrifter. Kvar gong det er eit heilt nytt kapittel er det pryda med eit bilete av forfattaren og eit engelsk sitat som har noko med sjølvbilete å gjre. Det er sikkert gjort i beste meining, men det er noko med det som gjer at eg synes dei kunne ha hoppa over bileta til kapitteloverskriftene. Saman med dei engelske sitata er det noko tenåringsaktig over det, som for meg trekker ned. 

Bok: Before I Met You av Lisa Jewell

Jewell er ein britisk forfattar frå Middlesex i London. Ho har skrive fleire bøker, blant anna The Making of US, Thirtynothing og Before I Met You. Tidlegare har eg berre lese The Making of US, men til gjengjeld likte eg boka svært godt. Denne gongen var det andre boka av Jewell som stod for tur, som er like fengande og god som den forrige.

Boka foregår i to forskjellige delar av 1900-talet. Arlette de la Mare (trur det staves slik) flyttar i 1919 frå øya kor ho har budd heile livet og til London. Ho har aldri før vore borte frå øya, og London er nytt og spennande. På dagtid jobbar ho i butikken Liberty, og eit møte med kunstnaren Gideon gjer at ho òg blir introdusert for nattelivet i London. På 1990-talet reiser Arlettes "barnebarn" Betty til London frå den same øya som Arlette reiste frå. Ho har inga aning om at Arlette nokon gong har vore i London, men har bestemt seg for å leite etter eit namn som dukka opp i Arlettes testament, Clara Pickle.

Eg såg denne boka på ein bokhandel i flyplassen på Amsterdam og vart veldig nysgjerrig, sidan eg har lese ei bok av denne forfattaren før. Ja, det var ein spennande bokbutikk. Dei hadde ikkje mange bøker på engelsk, men dei hadde Politi av Jo Nesbø på nederlandsk
og fleire andre krimbøker av han på engelsk eller nederlandsk. Likevel, det som fekk meg til å ta opp boka av Jewell var først og fremst namnet på forfattaren, men òg framsida. Eg elskar dette omslaget. Det er fleire andre fine omslag òg som de kan sjå til venstre i dette innlegget. Eg greier ikkje å bestemme meg for det finaste, men dei har laga noko som pirrar lesarane veldig, og viss dei ikkje kjenner igjen forfattarnamnet er det stor sjanse for at boka blir plukka opp likevel!

Historia er òg god. Den stiller spørsmål rundt kjærleik og kven ein eigentleg er. Personleg syntes eg at Betty var den mest interessante karakteren. Ho vil kjenne mora til stefaren, eller bestemor som ho kallar henne. Ho trudde ho visste alt om Arlette, men når ho finn ut at dei kan ha flyttinga til London til felles verkar det
som om ho identifiserer seg meir med bestemora, og i tillegg leitar ho etter Clara Pickle. Betty flyttar inn i bydelen Soho, og ikkje berre leitar ho etter Clara Pickle. Ein kjendis bur rett ovanfor der ho bur. Lisa Jewell er flink på å finne på søte historier, der det ikkje verken er vald eller skyting som skapar spenning, men rett og slett utviklinga til karakterane og kva dei bestemmer seg for til slutt. Det er det aller beste med hennar bøker!

Arlette i fortida skapar endå meir spenning, og ein kan sjå fleire parallelar mellom historiene til Arlette og Betty, sjølv om det er i to forskjellige tiår. Dei er nokså like begge to. Nysgjerrige på livet, men likevel med ein sterk tilknytting til der dei kjem frå. Boka er skriven i tredje person, men det er berre Arlette og Betty som fortel. Dette er eit sterk verkemiddel, for å gjere lesaren nysgjerrig synes eg. Du får berre vita kva dei tenkjer og kan sitje og lure i det uendelege på kva dei andre karakterane tenkjer. Det skaper endå meir spenning rundt dette med bestemmelsar og val. Likevel manglar boka det litle ekstra. Nokre gonger blir det litt klisjéfylt, spør du meg, og eg ville ikkje gitt boka terningkast seks, heller fem, fordi det er noko ubestemmeleg som manglar med boka, og ikkje alle trådane er plukka opp i slutten. Men det er god somarlektyre, for dei som trenger noko lett å lese i somar. Og så har du jo tre omslag å velje mellom. Kva liker du best? Eg greier ikkje å bestemme meg i det heile teke!

Bok: The Light Behind the Window (Norsk utgåve: Lavendelhagen) av Lucinda Riley

50% på alle bøker på Ark er ikkje dårleg. Det er då du plukkar ut ei bok til litt over seksti kroner på engelsk og tek med deg. Og om boka var verdt den norske prisen, på litt over tre hundre, skal godt gjerast!

Tidlegare har eg lese to bøker av forfattaren Lucinda Riley, som eg har skrive positive omtalar om. Derimot kan dette bli ein litt annan omtale, for Riley har ofte med noko eg vil kalla irriterande moment og er i tillegg forutsigbar og gir meg akkurat det eg ønsker meg. Byrjinga av boka varer i evige tider, og det er negativt. Ho kjem aldri skikkeleg i gang! Franske Emilie, hovudpersonen i notida (1998) vurderer om ho skal selje husa som more har etterlatt henne då ho døydde, men eit møte med Sebastian og fleire veker med tenking gjer at ho bestemmer seg for å ikkje selje, men heller pusse opp den historiske bustaden i Gassin i Frankrike.

I fortida er det Sebastians bestemor som står i fokus og er hovudpersonen. Constance Carruthers reiser frå England til Frankrike som agent for Storbritannia, men uventa hendingar gjer at ho må bu hjå Edouard de Martines, Emilies far.

I det store og heile er boka ulik dei to andre på mange måtar. For det første har Riley aldri skrive om ein fransk hovudperson før, og ho har heller ikkje skrive så detaljert om andre verdskrig som ho gjer i denne romanen. Riley veit kva ho skal gi lesaren. Eg føler at ho gir meg akkurat det eg vil ha. Sjølv om mange seier at dei ikkje er romantisk anlagt og ikkje faller for det romantiske tullet mange forfattarar skriv om, er det vanskeleg å ikkje falle for kjærleiken som Riley skriv om, for ho skildrar han fint, og ofte får hovudpersonen sine draumeprins i slutten. Det går an å falle for slikt og håpe litt. Likevel liker eg ikkje at ho gir meg det eg vil ha. Det høyres rart ut, men nei. Det er ikkje noko overraskande med det. Du sit ikkje igjen med spørsmål i hovudet. Det er det som er det store minuset med Rileys bøker. Ho greier ikkje å overraske. Ho kan ikkje sjokkere lesaren skikkeleg. Ho vel enklaste løysning, som får haugar av damer til å elske bøkene!

Bøkene er klisjéaktige. Det har mykje med det eg skreiv ovanfor. Eg elskar når forfattarar sjokkerer meg, gjer meg frustrert, rørt og sint. Det at dei drep personar eg har blitt glad i gjennom skildringane gjer meg sint akkurat i den augeblinken og eg spør kvifor det måtte gå slik, men ser i ettertid effekten av dfet. Du hugsar boka i ettertid. Riley skriv så lite utfordrande at du umogleg kan hugse boka etter tre år. Syntes ho greidde å gjere at hugsa slutten i Jente på klippen, fordi eg vart trist og det var uventa. I denne boka køyrer ho verkeleg på den sikre linja.

Boka var ikkje av god litterær kvalitet. Ho skildrar karakterane ved å fortelje og utfordrar heile "Show, don't tell"-prinsippet som eg liker veldig godt. Språket er keisamt i staden for fargerikt og boka tek ikkje opp nokre viktige moralske eller etiske spørsmål.

Likevel vart eg så totalt fenga av historia, fordi ho gav meg det eg ville ha.

Korleis er det mogleg?

Her er nokre andre omtalar av boka:
Elikkens bokhylle (Seier litt av det same som meg, dessverre appelerer boka)
Elida på My first, my last, my everything (positiv omtale)
Kathrine Krøger, Dagbladet.no (Som meg og Ellikken)
Bok-Karete (positiv)

Andre bøker av Lucinda Riley:
Jenta på klippen
Orkideens hemmelighet

Irske Lucinda Riley lagar i tillegg ei bok no der delar av handlinga skal foregå i Noreg. Til no har ho fenga mange lesarar over heile verda og det skal bir morosamt og spennande å sjå kva ho får inn i boka frå Noreg.

Boka mi er kjøpt på Ark bokhandlel.

Bok: Evig skal døden vera av Kroken & Kolden

Eg har den siste tida blitt veldig hekta på nynorskkrim, og to av forfattarane som har fenga meg mest er Ragnhild Kolden og Vigdis Kroken. Deira kriminalromanar frå Lom er heilt super lesing no på somaren. Viss du ikkje har lese dei før, bør du gjere det no. Evig skal døden vera er den første boka i kriminalserien deira frå Lom. Boka føregår rundt påske (og eg burde kanskje ha lese henne då),  noko som er den perfekte tida for krim. Ei kvinne blir funnen drepen på hytta si i Lom, og litt seinare finn dei eit anna offer. Eit veldig godt utgangspunkt for eit bra plott, må eg seie, og forfattarane greier å nesten å gjere det beste ut av det. Slik som i Døden kjem med bussen er talet på gjerningsmenn avgrensa, og i denne boka er det avgrensa til ein skuleklasse, for begge ofra har gått i same klasse, og det ser ut til at det kan vere ein fellesnemnar for drapa.

Politiet i Lom får hjelp frå Kripos, og personen som skal hjelpe er Sylfest Seljestad, som ein seinare får møte i Døden kjem med bussen. Det er òg fleire personar som går igjen i begge bøkene, som til dømes Jørgen. For meg vart det kanskje litt feil å lese den andre boka først, for du forstår litt kven det er som ikkje kan ha gjort det i Evig skal døden vera, viss du les den andre boka først. Det er jo trass i alt ein serie. Likevel øydela det ikkje for mykje. For meg var det nesten umogleg å leggje frå seg denne boka.
Eg syntes kanskje ikkje denne var like god som den Døden kjem med bussen. Evig skal døden vera held deg ikkje så på pinebenken. Det at forfattarane heldt meg veldig på pinebenken og ikkje valte den heilt opplagte løysninga i Døden kjem med bussen gjorde at eg syntes den var skikkeleg god. Det at denne boka manglar akkurat det trekker ned, og det var litt meir opplagt denne gongen. På den andre sida er det færre karakterar i denne boka. Du har betre oversikt som lesar over kven som gjer ditt og kven som gjer datt. Då er det lettare å følgje med i handlinga.

Nynorsk krim slår alltid til hjå meg, og alle fall når forfattarane er så flinke som Ragnhild Kolden og Vigdis Kroken. Noko anna som var morosamt med  Døden kjem med bussen, og som mangla her, var at dei hadde ikkje teke seg sjølve med i forteljinga. Eg syntes det var heilt genialt i Døden kjem med bussen, og sakna det i denne, men dette er jo den første boka dei har skrive saman, og til å vere det er ho kjempebra. Eg veit ikkje om de følgte med på Underholdningsavdelingen på NRK på laurdagane i vår. Der hadde dei ein sketsj om eit forfattarpar som var kanonbra. Her er det, og viss de trykker på Forfatterparet Bernt og Berit Jåvik får de sjå ein veldig morosam film.

bok: Vinter i Madrid av C. J. Sansom

C. J. Sansom er i år aktuell med skygge over London, men for nokre år sidan (2007) kom òg Vinter i Madrid ut, ei ekstremt spennande og velskriven bok. På Forlaget Press si nettside står det at C. J. Sansom er tilbake i storform i Skygge over London, og ja, han var i veldig god form då han skreiv Vinter i Madrid for nokre år sidan. Vinter i Madrid er ein historisk roman frå tida etter den spanske borgarkrigen. Som mange av dykk veit elskar eg historie. Helst den delen av historia som me ikkje lærer om på skulen, og eg har aldri lært veldig mykje om den spanske borgarkrigen eller Spanias rolle under andre verdskrig.

Det er fire viktige nøkkelpersonar i denne boka. Den første er Harry Brett er spion for den engelske ambasaden i Madrid. Hans hovudrolle er å finne ut kva ein gammal skulekamerat, Sandy Forsyth, planlegg, for det er tydeleg at Forsyth har planar som ikkje er heilt i Englands interesse. Og den andre nøkkelpersoonen er Forsyth, ein vellukka engelsk mann som bur i Madrid. Han har tette band til blant anna Fransisco Franco og andre viktige personar i Spania og Madrid. Hans kjærast, Barbare Clare, utgjer seg for å vere kona hans og er den tredje nøkkelpersonen i boka. Ho leitar etter den tidlegare kjærasten Bernie Piper, som er ein gammal skulekamerat av Forsyth og Brett og tilfeldigvis den mannen Forsyth mislikte mest på Rookwood (skulen). Ho møtte Brett, då han kom ned i 1937, for å leite etter nettopp Piper, som vart meldt sakna, antatt død, då han kjempa for kommunistane under borgarkrigen. Som de forstår er det mykje rot her. Tre gamle elevar frå ein typisk engelsk "sosseskule" og ei kvinne som har tette band til dei to som hata kvarandre mest. Er det duka for drama? Ja!

Bernie Piper hata alltid Rookwood, for han meinte at slike skular skapte klasseskilje. Han er ein ihuga kommunist som mislikerkyrkja og alt som heiter sosiale skiljer. Han reiser ned til Spania for å støtte republikken. Harry Brett såg opp til lærarane på Rookwood og var ein mønsterelev. Han var ven med Piper, som kom inn berre på grunn av eit stipend, men deler ikkje dei politiske meiningane hans. Han er òg vend med Pipers "fiende", Sandy Forsyth, og prøver å påverka han til å velje den rette vegen i livet, samstundes som han vil vere ven med han. Forsyth på si side er meir oppteken av å gjere oppgjer mot biskopfaren og ha det gøy, og sjølvsagt tene pengar. Han missliker òg skulen, men det skapar ikkje noko venskap mellom han og Piper derimot. Han går i den retninga som kan gi han mest pengar og den beste sosiale statusen. Barbara er den som blir vikla inn i dette dramaet, og i tillegg kjemper dei alle ein kamp mot seg sjølv. Nokre av dei må òg kjempe mot høgare, politiske krefter i dåtidas Madrid, noko som berre gir ekstra spenning i boka.

Viss du framleis leiter etter god somarlektyre, er Vinter i Madrid til å anbefale. Det er ei bok alle bør få med seg ein gong. Ikkje berre er det historiske perspektivet veldig interessant, men skildringane til Sansom er heilt framifrå. Han kan det han gjer, og du sit igjen med ei kjensle av at du kunne gjenkjent stadene og personane etter å ha lese boka. Det er ikkje ofte du får den kjensla. I tillegg let han lesaren sjå den svake sida av karakterane. Til dømes er Brett ein spion med ein stor dose dårleg samvit for å måtte lure ein gammal ven. Han er ikkje heilt eigna kan du trygt seie. I tillegg er han litt pysete og vil helst ikkje skape konfliktar. Som person vil ikkje dette seie at han har dårlege sider, men i forhold til jobben han har fått, er det dårlege sider. Sandy er pengegrisk. Han kunne gjort alt berre han fekk ein god slump med pengar for det. Barbara har dårleg sjølvtilit, og Piper blind for andre sine meiningar, nesten uansett kva.

Då eg las boka, tenkte eg mange gonger at det kan bli ein heilt super film. Eg skulle gladeleg ha sett den på kino kor tid som helst. Eg såg alt for meg så klart, korleis det burde vore. Den har eit stort potensiale på det området, og med Channing Tatum eller Liam Hemsworth som Harry Brett hadde det vore perfekt, og kanskje endå meir perfekt med ein av dei som Piper. Men det er ikkje film eg skal snakke om. Sansom er ein dyktig forfattar som eg skal lese meir av. Språket flyt veldig fint. I byrjinga tvilte eg litt på dette med språket, men det er fengande. Av og til gløymer forfattaren "show - don't tell"-prinsippet, men det kunne vore mykje verre. Det er ei bok som er verdt å lese (det har eg sagt nokre gonger), og Spania i 1940 er skikkeleg skummelt!

bok: fortellingen i fiolinen av Natasha Solomons

Dette er ei bok dei fleste andre bokbloggarar har lese for lengst, og så kjem eg her halsande etter og skriv ein otmale av akkurat den same boka. Sikkert mykje av det same, men eg hadde håpt på å komme med noko nytt, og det ser dessverre ut til at eg ikkje likte boka like godt som alle andre, men kvar sin smak, seier no eg. Det kan vere det blir nokre spoilarar undervegs, så dei som har tenkt å lese boka,  men ikkje har fått gjort det endå, bør halde seg unna, viss dei ikkje vil få avslørt dei få overraskingane som boka har å by på.

Elise er ei austerrisk eller "wiensk", (går det an å seie det??) som høyrer til overklassen i Wien, men når krigen nærmar seg (1938) og jødane ikkje lenger er velkomne i Austerrike, må familien flytte. Mora, Anna, er sangerinne, og faren, Julian, er forfattar. Søstera til Elise, Margot, har arva mora sitt musikktalent, mens Elise blir nødt til å sjå på seg sjølve som lite kunstnerisk i forhold til resten av familien. Før krigen må ho flytte til Tyneford gods i England, for å tenestegjere der. Resten av familien skal til USA, mens ho skal til England for å vente på visum til USA. Med mora sine perler under blusen serverer ho godseigaren herr Rivers. Herr Rivers' son er òg til stades på godset om sommarane. Kit er den karakteren i boka som gjer at hovudpersonens hjarte bankar hardt og som gjer livet hennar perfekt på Tyneford gods.

(ops, spoilaravsnitt!)
Noko som er veldig gjennomgåande i boka er det klisjefylte og det forutsigbare. Det står at det er i bok for dei som liker Kate Mortons bøker, men Morton skriv på eit høgare nivå enn Solomons. Mens Mortons skildringar får fram kjensler og tårer, er språket i fortellingen i fiolinen platt og kjenslelaust i forhold. Heile plottet er forutsigbart, trass i at forfattaren prøver å gjere oss nysgjerrige ved å røpe litt etterkvart. Boka følgjer den gamle modellen til ein historisk roman. Elise flyttar til England - sjarmerer Kit Rivers - blir foreksla i Kit Rivers - erklærer sin kjærleik til Kit Rivers - skal gifte seg med Kit Rivers  - Kit reiser ut i krigen som alle andre engelske - Kit kjem tilbake skada - Kit bryr seg meir om krigen enn om henne og reiser ut igjen og døyr - heile godset forfaller etter at Kit døyr - Elise blir på godset og ser at det forfaller - Elise finn ein ny kjærleik - Elise blir gammal! Det er så forutsigbart at eg kan ikkje forstå at eg vart så fenga. Eg gråt ein gong i boka, men eg trur ikkje det var den staden forfattaren ville eg skulle gråte i det heile teke. Det var nok litt feil tidspunkt!

(oooops... spoilaravsnitt igjen...)
Boka kunne fenge. Den kunne halde på merksemda di i fleire dagar, men likevel, det var langt frå toppnivå. Det er ei såkalla happy-tears-bok, og nokre av dei er gode, mens andre er ikkje. Denne var midt i mellom, for eg greidde i det minste å lese ho ferdig, i motsetning til så lenge det er stjerner på himmelen. Likevel, språket framkalla ikkje kjensler. Boka skulle kanskje vere om lidingane nokre opplevde under krigen, men eg følte meir det handla om Elise. Dei lidingane dei opplevde var så totalt tømt for kjensler at eg heller kunne lese ein dokumentar. Kit var ein karakter eg ikkje likte. Han var ein typisk historisk-roman-karakter som gjer alt for å få den han elskar trass i kva klasse det ser ut til at ho høyrer til eller kor fattig ho er. For meg verka han oppblåst, jålete og litt for glad i "det gode liv" med ein sigarettpakke i den handa og vinflaska i den andre, slik som Elise i delar av boka.

Eg prøver å komme med nokre positive tankar rundt boka, som til dømes at plottet har eit potensial. Viss forfattaren hadde lagt kreftene sine i å lage plottet meir uforutsigbart og meir originalt, i staden for å fylle opp femti sider med berre fyll. Ho kunne lagt kreftene sine i å oppfylle potensiale ho eigentleg har. Eg trur ho har litt meir fantasi, noko dei første femti sidene vitnar om, der det kjem morosamme referansar og språket er meir levande enn seinare i boka, når det blir meir platt, kjedeleg og er blotta for dei morosamme referansane og titlane på kapitla.

(spoilar)
Dessverre trekk boka ned på det forutsigbare (som eg har nemnt tusen gonger) og boka døydde for meg då Kit døydde. Då var det som om all piffen var borte. Og avslutninga, nei, det gjekk ikkje an å få noko fornuftig ut av den. Dessverre øydelegger forfattaren noko som kunne vore eit potensielt veldig godt plott med klisjear og platt språk og eit plott som alle kunne ha gjetta seg til ved å lese baksideteksten.

MEN
nydeleg omslag. Mystisk og spennande, og den fine drakta som dama (sikkert Elise) har på seg, ville eg ha elska!! 

bok: en usynlig av Pontus Ljunghill

Gode omtalar frå Bokbloggeir, Berit sin bokblogg, Tines blogg, Zeldajenta og Uriks og fleire aviser. Stemningsfulle skildringar. Godt konstruert plott. Spennande tidsperiode. Det er mykje som kan bli sagt om denne boka, og eg er einig med Geir, på bloggen bokbloggeir, som har fått eit sitat på omslaget til boka. Det finst berre eit terningkast til denne boka, og det er ein seksar.

Den fenga verkeleg umiddelbart, ikkje med ein actionfylt bilscene eller ein skyteepisode, men heller med eit intenst, psykisk spennande kapittel kor me får møte mordaren i første person. Mordaren i boka er verkeleg "en usynlig" slik som tittelen seier oss. John Stierna er hovudpersonen i boka og den etterforskaren som får ansvar for mordsaka. Ei åtte år gammal jente, Ingrid Bengtsson, blir funnen drepen i Djurgårdsverftet i Stockholm, og det er tilsynelatande ingen spor etter mordaren. Det er ikkje berre på åstaden det er få spor, men òg i Stockholm. Få personar, som har sett mordaren, hugsar han skikkeleg, og han forsvinner for godt i mengda til at dei forstår kven han er.

Tjuefem år seinare, to og ein halv dag før saka er forelda, sluttar John Stierna i politiyrket og reiser ut til Visby på Gotland. Viss nokon skulle lure, er Visby ein veldig fin by. Mest interessant er gamlebyen med ein bymur rundt heile staden. Det er brusteinsbelagte gater, smale gater, koselege butikkar og restaurantar. Ja, eg har vore der. Og eg har vore i Stockholm ved Djurgården og Vasaparken og ser sånn nokon lunde for meg parken og Visby. Derfor syntes eg det var ein interessant setting rundt det, og særleg i Visby. Vel framme på Gotland møter han ein journalist som skriv om gamle kjente saker. På ein hotellbar fortel han historia om etterforskinga rundt drapet på Ingrid.

Geir på Bokbloggeir kalla boka for "slow crime". Det er ei nokså passande skildring. Det er få actionfylte kapittel, men heller fleire etterforskings-kapittel, John-Stierna-privat-kapittel og kapittel kor me får lese om mordarens tankar. Det kan verke dødsens keisamt. Boka er på  godt over fem hundre sider, og du tenkjer kanskje at ei slik bok nesten må bli for stille og for lite actionfylt. Eg har spurt meg sjølv kvifor eg likte ei så stilleståande bok som en usynlig, men eg har ikkje fått noko godt svar. Eg byrja vel på boka på onsdag og brukte dagane frå onsdag til søndag på å lese to hundre sider. Dei 350 siste las eg i går i nesten eitt sett. I byrjinga var det interessant nok, og eg vart for så vidt fenga. Og det var 17. mai og på laurdag bakte eg. Det er nok grunnane  til at eg ikkje kom lengre, og forfattaren kan det å skrive. Eg trur språket har ein stor del av æra for at boka kan fenge utan særleg mykje action. Kapittela er ikkje på mange sidene, og språket er relativt lettlest, men likevel rommar det veldig mykje,

Forfattaren har òg fått med mange spørsmål om livet i boka. Dei fleste kjem gjennom Stiernas kone Karoline. Kva augneblink er det me verkeleg lever for? Kva er kjærleik? Kva er det me bruker tid på? Òg mordaren får fram spørsmål som dette. Kan mobbing og dårleg start på livet vere ein grunn for å drepe? Kunne alt endt annleis, viss han hadde hatt andre foreldre? Samstundes er tida det foregår i interessant. Det er ein historisk krim, og ein blir kjent med Stockholm på den tida. Den politiske situasjonen, organiseringa av politiet og levemåten i Stockholm kjem fram i boka.
Det er veldig typisk krim med all etterforskinga som foregår i boka. Metodane er ikkje slik som i dag, men eg stiller likevel spørsmål om dei hadde all teknologien i 1928 som boka viser. Likevel har forfattaren skrive at ikkje all informasjon er heilt riktig, og det er trass i alt skjønnlitteratur. Hadde forfattaren vist til boka som meir sann enn det ho er, hadde det vore meir tvil hos meg. Når forfattaren sjølv seier at alt ikkje nødvendigvis er sant, taklar eg litt feilaktige opplysningar. Dette er nok ikkje boka for dei som synes vanleg krim er keisamt og ikkje liker det. Avhøyr og spørjerundar er det med.

Eg følte meg tilfredsstilt då eg var ferdig med boka. Alle trådane var samla til slutt, og ein meir spennande slutt har eg neppe opplevd. Den var både uvanleg og overraskande. Ei lita stund lurte eg på kva eg kom til å sitje igjen med, men det gjekk over då siste linje var lesen. Han haldt på spenninga til siste slutt. Det var ein avslutning som stod i sterk kontrast til Jo Nesbøs avslutning på gjenferd. Då sat eg igjen med ein tanke  hovudet mitt, og det var "Kva skjedde no?" Eg følte ikkje at alle trådar var samla, eg følte ikkje at eg hadde fått nok, og eg følte meg langt frå tilfredsstilt! Ljunghill har gjort det betre enn det Nesbø gjorde i gjenferd. Det kan vere at Nesbø-fans vil vere ueinig med meg, og kanskje dei vil seie at eg ikkje forstår heilt Harry Hole og forfattarskapet. Nei, eg forstår ikkje Nesbø-febaren, og personleg likte eg denne betre. 

bok: døden kjem med bussen av Kroken & Kolden (ein litt annleis bokomtale)

Kjære Kroken & Kolden
Dette blir ein annleis bokomtale av krimboka de gav ut no i 2013. Først av alt vil eg seie at eg er imponert! De har greidd å få meg heilt oppslukt av boka. Eg las på toget, hos tannlegen, på togstasjonen, heime og nesten overalt. Det er det lenge sidan eg har gjort.

Plottet dykkar er genialt, og noko ein kvar lesar kan bli fenga av. Ein død person kjem med bussen til Vågå. Han var lys levande då han gjekk på ved Gardemoen flyplass, men nesten framme der han skal vere blir han funnen død i eit bussete. Er det eit drap, eller er det naturleg død? Lom blir gjenstand for fleire drap dei neste dagane, og eit lite bygdesamfunn er ein stad der mange har noko til felles eller kjenner kvarandre. Er mordaren ein kjent person, eller er det nokon som har kome til bygda? Og kva er så motivet. Strukturen i boka er bygga opp frå A til Å. Me byrjar med byrjinga og sluttar med slutten, men likevel ser det ut til at motivet for drapa ligg i fortida.

De har laga ei bok med skiftande synsvinkel. Hovudpersonen kan vel seiast å vere lensmann Sylfest Seljestad, som skal oppklare mysteria. Likevel er det veldig lite av det typisk krim-politiet i boka dykkar. Ja, det er avhøyr av invorlverte, og ja dei prøver å oppklare eit mysterium. Likevel er ikkje møtene med oppsumeringane gjengitte, og mykje av det vanlege frå ei krimbok er utelatt. Det beste av alt er at eg som lesar elskar det, og den måten de har gjort det på, trur eg vil gjere at fleire lesarar liker boka dykkar. Det var noko eg knapt la merke til, sidan resten av historia var så fengande. I tillegg til Sylfest Seljestad har de laga fleire viktige karakterar, som til dømes Tummstokken og Jørgen Vold. Ein følgjer òg fleire personar som kjenner drapsofra eller som finn lika. Ingen av karakterane er veldig sett på spissen.

Settinga rundt historia de har laga liker eg veldig godt. Det plar å vere mykje krim frå Oslo eller austlandet, der det langt i frå er slik at alle kjenner alle. De har bytta heilt om på det og lagt handlinga til Lom i Oppland. Det er kjennskap og vennskap, og alle kjenner alle. I boka står det svart på kvitt at det ikkje er ein klisje ein gong. Det litle samfunnet det foregår i gjer det endå meir interessant. Det er litt Agatha Christie over det. Eit lukka rom, ei mordgåte, eit visst antal personar i rommet. Kven har gjort det? Litt same kjensla får du, når det er i krimgåte i Lom. Det er jo ikkje den største staden på jord.

Det mest geniale alt er at de, som forfattarar på ein sjølvironisk måte har fått dykk sjølv med i boka! Det er det ikkje ofte eg opplever!

Desse Kroken & Kolden-damene var ikkje heilt av same slaget, men han trudde nok kanskje dei dramatiserte litt. Dei ville nå berre melde frå om ting dei hadde sett og høyrt, og det var nå for så vidt interessant nok, men når dei ikkje hadde personr å knyte det til, så... Sylfest tenkte at det var fri diktning - ei overdriving i tråd med ei Kroken & Kolden-historie. 

døden kjem med bussen side 186

Noko de kunne gjort litt annleis, var å kutte nokre delar av setningar der de legg til det heilt opplagte, som lesaren allereie har tenkt før de seier det. Det blir litt kjøtt på flesk, men det er ikkje veldig ofte.
Etter å ha lese denne boka skal eg heilt klart lese dei tidlegare romanane dykkar. De har laga ein spennande roman både krimelskarar kan lese og dei som ikkje liker krim fullt så godt.

Mai Lene

bok: den mørke porten av Lars Mæhle

Mai plar å vere ein månad kor eg les masse krim. Eg liker krim veldig godt, men blir av og til litt lei den vanlege krimen. Den mørke porten er ein av dei bøkene som er litt utanom det vanlege. For det første er boka skriven på mitt hovudmål, nynorsk, og det skapar god flyt i språket. For det andre er det ein psykolog som er hovudperson, og det er heller ikkje veldig vanleg. Ina Grieg har blitt spurt om å bistå i ei etterforsking av eit drap som liknar drapet på den tidlegare elskaren hennar, Karsten Scheel. Ho er, som psykolog, ein menneskekjennar, og politiet meiner dei vil få god bruk for det i saka.

Boka byrjar med eit kapittel kor me følgjer drapsofferet opp til staden kor han blir drepen. Mæhle har teke i bruk ei forteljarform kor lesaren veit litt meir enn hovudpersonen, men mykje mindre enn forfattaren.Me kan ha ei aning, men me veit aldri så mykje at det er heilt opplagt alt saman, sjølv om dei som les mykje krim sansynlegvis vil gjennomskode plottet og forstå mykje av det som har foregått. Eg er ein av dei, men eg syntes det var herleg forutsigbart, ikkje keisamt forutsigbart. Det var mange overraskande kapittel og vendingar i boka, så sjølv om nokre vil sjå på det som keisamt forutsigbart, trur eg boka kan falle i smak likevel.

God flyt i språket nemnte eg over her. Sjølvsagt, det er jo nynorsk. Nei då, det er ikkje berre derfor. Flyten i språket er ikkje berre avhengig av målform, men òg skrivestil. Nokre forfattarar bruker korte setningar, nokos om gjer at du ofte stoppar meir opp og det ikkje flyt like lett, sjølv om mange meistrar denne forteljingsforma. Andre bruker lengre setningar og meir komma og mindre linjedeling. Det gjer med ein gong litt meir flyt i språket. Det er få delsetningar som står aleine i Mæhles bok, altså slike som i norsk grammatikk ikkje vil vere komplette setningar, men berre små delar av ei setning. Eg sakna ikkje desse setningane, for eg har eit inntrykk av at alike setningar førekjem oftare i nynorskbøker. Til dømes har Kolden & Kroken i døden kjem med bussen nytta seg av slike setningar, utan at det svekkar boka av den grunn.

Ein annan grunn til å like boka er hovudpersonen. Ina er ein hovudperson som med ein gong kan minne om Malin Fors i Kallentofts krimbøker. Sjølv om Ina ikkje er politi, leitar ho på mange måtar etter det stabile og greier ikkje å slå seg til ro. Ho har to born, men strevar med at ho føler ho ikkje elskar dei slik som ho burde. Ho har òg ein sambuar som er i overmåte snill, noko som både irriterar henne, men gjer henne taksam. Sjølv er ho rotlaus (etter mi meining). Eg får, som lesar, kjensla av at ho leitar litt etter seg sjølve, og ho er ikkje sett på spissen. Ho røyker, bannar, fortel om fleire tidlegare korte forhold og er ein person me kanskje ikkje ville følt sympati med hadde det ikkje vore for at ho var hovudpersonen i boka og me visste grunnen til alt ho gjorde. Ho er òg tøff, noko hobbyen, kickboksing, viser.

Lars Mæhle følger på mange måtar dei tipsa Scarlett Thomas skriv om i si bok monkeys with typewriters. Karakterane i ei bok skal truverdige, og veldig viktig, dei skal ha eit motiv. Ho skriv i boka si at alle, til og med skurken skal ha eit motiv lesaren kan forstå. Til dømes ein skurk som slit veldig, kan ha som mål å bli rik. Motivet til skurken skal vere dette, og lesaren kan på ein måte forstår at ein skurk, som kanskje har ei kone og fem born, og er fattig har lyst til å betre livet sitt. Det ein ikkje forstår er metodane. Dette verkemiddelet har Lars Mæhle brukt i boka. Ein kan så godt forstå motivet, og det reiser ikkje spørsmål om kvifor skurken ville gjere noko, men kvifor den gjorde det på den måten. Eg vil ikkje seie noko meir, men det er sterke tema knytt til motiv i boka.

Alt i alt ein veldig bra krim. For mange kan det vere lett å forstå kven det er, eller kanskje boka rett og slett blir for lite actionfylt for Nesbøs fans, men eg syntes at alt var heilt perfekt. Hadde kanskje sakna ein litt meir actionfylt slutt, for høgdepunktet kom ikkje heilt til slutt, men heller nokre par ti sider før det, men det er ein liten detalj. Avslutninga er til å leve med for meg, men kanskje ikkje forandre som liker krim veldig godt

bok: det syvende barnet av Erik Valeur

Medan eg las denne boka, tenkte eg fleire gonger: Liker eg det syvende barnet? Er det ei bok eg kan abefale vidare? Som bokbloggar sit ein av og til og berre leitar etter feil i bøker, særleg i bøker på over åtte hundre sider. Ein ser etter det som berre er med for å ha det der, det som eigentleg ikkje trengs, men som forfattaren har spedd på med. Ein ser etter skrivefeila eller eit lite brot i skrivestilen. Ein ser etter lekasjar og stader der forfattaren skriv noko heilt anna enn for hundre sider sidan. Kva så når ein ikkje finn dette?

Året er 1961, året som blir mest vektlagt i Valeurs debut om Kongslund barneheim, ein barneheim i Danmark det i følge denne boka er knytt store mysterie til. Eg elsker jo krim, og då særleg nyskapande krim som skil seg ut og greier å lage eit anna dilemma enn berre ein drepen person utan mordar. Takk og pris klarte Valeur dette, og sjølv om eg har likt å lese Läckberg og Kallentoft, vil eg seie at Valeur verkeleg scorar høgt hjå meg berre ved å tenkje nytt! For sjølve plottet dreier seg ikkje berre om kven som har drepe personen på stranda i nærleiken av barneheimen Kongslund, men saka rundt alle adopsjonane og barna som var på Kongslund i 1961. For på den tida var det sju barn på Kongslund. Forstanderinna på Kongslund, frøken Ladegaard, òg kalla Magna, gjer alt som står i hennar makt for å finne familiar til barna som er passande, men dette året skjer det noko som forandrar alt for barneheimen. Det har i lang tid gått rykte om at mange av barna på barneheimen har fedre som er høgt oppe i samfunnet og at mødrene har blitt tvungne til å adoptere bort barna for alles beste. Magna er dyktig og gjer alt så diskret som mogleg - utan spor.

Det er mange synsvinklar i boka, men ein utmerkar seg. Magna har ei pleiedatter som ho har namngitt Inger Marie Ladegaard, men som berre blir kalla Marie. Sjølve historia blir fortalt frå hennar synsvinkel i første person mykje av tida, samstundes som det er med ein allvitande forteljar som fortel om dei andre karakterane i tredje person. Ein får tilgang på kjenslene til dei fleste, men løyndommane kjem ikkje på samlande band. Utover i boka blir kvar av karakterane si historie så smått om sen fortalt, men ein må vente på avsløringar av den store karakteren. Det største med boka er kanskje måten forfattaren har fortalt historia frå Maries synsvinkel. Ein trur at ein kjenner Marie heilt, men likevel er det ho som sit inne med flest løyndommar og mest som er skjult frå lesaren, utan at ein merker det. Eller, me merkar at ho veit ein del, men ikkje så mykje som det til slutt kjem fram. Det at ho som utleverer mest til lesaren gjennom ein første persons synsvinkel kan halde inne så mykje, det er eit grep få forfattarar meistrar. Valeur har meistra det, og eg er mektig imponert. Dette må vere Danmarks beste debut på lang tid.

Valeur har ikkje berre skrive ei god bok, men ei banebrytande. Han skriv på ein måte og har bygga opp boka på ein måte me sjeldan ser i denne sjangeren. Han tårer å vere utradisjonell heilt til den siste sida, og likevel skriv han så bra at han får prisen for Nordens beste krim. Det er det få debutar som klarer. Mange utradisjonelle krimdebutar skal vere svært gode for å kunne vinne ein pris i det heile teke. For å gjere noko utradisjonels skal du nesten ha eit langt forfattarskap av gode bøker bak deg som kan demme opp for den nye boka, viss ho skulle bli godt motteke, men det er ikkje tilfellet med Valeur.

Samstundes som boka handler om adopsjon og ein barneheim, handlar ho òg om andre meir djupe spørsmål. Identitet, familie, universet, Gud. Eg syntes kanskje identitet var det mest interessante. Identitet er veldig "in" å snakke om i dagens samfunn. Kven er du? Kjendisar bryr seg om identitet og seier ofte "Eg er berre meg sjølv". For ungdommar er det tøft å lage sin eigen identitet samstundes som dei prøver å gli inn i mengda. Likevel er det ikkje berre slik identiet det er snakk om, men eit identiteten til eit adopsjonsbarn. For dei som ikkje får vite at dei er adoptert, veit dei kven dei er? Er dei seg sjølv? Bør dei få vite sanninga og finne ut kven dei eigentleg er og har adopsjon noko så helst med den du blir å gjere. Marie Ladegaard i boka er for at alle adopterte barn skal få vite kven dei er. Ho skuldar foreldra for å vere løgnarar som ikkje fortel noko. For henne er opphavet noko av det viktigaste, kanskje for det ho ikkje veit noko om sitt eige opphav. For å vere litt personleg kan eg seie at svaret er både ja og nei. Ja, eit adoptivbarn bør få vite så tidleg som mogleg at det er adoptert. Å utsetje det er noko av det dummaste ein person kan gjere. Det beste er kanskje å berre la det vekse opp og vite frå første stund at det er adoptert. Eg trur at då kan forholdet til mor og far bli betre enn viss barnet får vite det på attenårsdagen til dømes. Eg trur òg at identiteten din har noko med foreldre å gjere. Foreldre påverkar barna sine på mange måtar. Meiningane deira til dømes kan òg påverke meiningane til barna. Likevel er det forholdet til adoptivforeldra som er viktigast. "Av same kjøt og blod" trur eg ikkje har så ekstremt mykje å seie. I alle fall ikkje viss du er instilt på at det ikkje har noko å seie. Vektlegg du det veldig vil du automatisk føle meir avstand enn viss du innstiller deg på at ikkje gjer noko.

Nei, over til noko anna. Samla sett ein knakande god debut. Litt treigt i byrjinga av og til, men det vart litt oppstykka med skule og jobb inni mellom, men det er heilt klart ei av dei beste bøkene eg har lese. Storleiken har ikkje noko å seie. Det eg nemnte i byrjinga om delar av boka som ikkje hadde noko med resten å gjere, nja, dei finst kanskje. Mange historier er ikkje nødvendige for oppklaringa av saka, men likevel spennande og interessante. Dei lærer oss å kjenne menneska som Valeur og Marie i godt samarbeid skildrar. Meininga har er der. Det er ikkje meinngslaust, og som de sikkert har forstått er svaret på mitt første spørsmål ja. Ja, eg likte boka utrurleg godt.

Tusen takk til Schibsted forlag for leseeksemplar. Skal bli teke godt i vare på i all framtid ;)

Boka er eit leseeksemplar frå Schibsted forlag.

Bok: midtvinterblod av Mons Kallentoft

Eg synes eigentleg at krim er noko av det som er vanskelegast å omtale, for du skal ikkje røpe for mykje, men likevel gjere det spennande. På omslaget til boka, som er forholdsvis avskrekkande viss du ikkje har eit nært forhold til krim frå før av, står det: "...aldri kjedelig. Ikke et sekund." Dette skreiv Ambjørnsen om boka i VG. Eg er einig, men skal utdjupe endå meir enn det.

Dette er første boka Kallentoft laga om politietterforskar Malin Fors. Ho vart gitt ut for fem år sidan. Sjølv om eg har lese fleire krimbøker av Kallentoft om Marlin Fors før og kjenner alle karakterane ut og inn, følte eg ikkje at presentasjonane var keisame og at det føltes rart å lese denne boka nå. På same måte som alltid blir karakterane skildra gjennom gjerningar, ord og kva livssituasjon dei er i. Eg hadde heller ikkje peiling på kva som var svaret på krimgåta i boka, for Kallentoft har skrive ein krimserie kor svaret på sist krimgåte ikkje har noko med den neste å gjere. Alt var nytt og spennande.

I denne boka får Malin Fors og Zacharias "Zeke" Martinsson ei uvanleg drapssak på bordet. Ein kald vintermorgon kjører ein mann mot Lindköping. Han har vore hos elskerinna og har valt ein annan veg heim enn vanleg sidan det er natt. Eit nokså uventa syn møter han: Eit lik av ein svær mann som heng i ei grein på eit tre. Det blir Malin, Zeke og dei andre i polititiet som skal oppklare saka. Først peiker bevisa mot Åsatrusamfunnet og vinterritualet Midtvintersblot. Har det noko med dette å gjere eller er det noko anna som er årsaka til at ein mann har blitt hengt opp i eit tre.

Mordgåtene til Kallentoft verker alltid veldig godt gjennomtenkte. Det er umogleg å finne svaret på gåta utan å lese vidare. Kallentoft haler ut handlinga og lar svara vente på seg, utan at det trekker ut så lenge at ein vil legge frå seg boka. Eit anna verkemiddel er skrivemåten. Linjedeling, korte setningar, poetisk språk, men likevel fult forståeleg er eit kjenneteikn på denne forfattaren. Ein blir teken med inn i ei verd som er både realistisk, men likevel vond å forstå seg på. Nokre hendingar og svar gjer at ein kjenner at medkjensle og sympati blir vekka, samstundes som at det skjærer ein i hjartet å høyre kva nokon kan finne på å gjere for å skyve vekk minner og fortrenge sanninga. Det er forholdsvis få karakterar som er med, i forhold til i andre krimromanar. Kallentoft plar ikkje å skrive om store spel der landet eller byen er truga. Det plar å vere ei gåte som gjer at han må skildre menneske og liva deira på ein heilt annan måte andre andre krimforfattarar. Det kan vere som veldig typisk, norsk politikrim, men det skiljar seg ut på den måten at krimgåtene på mange måtar er annleis.

Denne boka er ikkje veldig annleis frå dei andre, men krimgåta er alltid ny. Du har ikkje ei kjensle av at du har else det før. Karakterane er skildra på ein måte som gjer at du tenkjer du kunne ha møtt dei "in real life". Malin Fors er som vanleg ein spanande karakter. Ho stiller mange spørsmål som me òg kan kome på å stille oss. Spørsmål rundt kjærleiken til ei mor, rundt tenåringslivet, rundt kor fort eit barn veks til, rundt kjærleik og rundt krimgåta. Ho er ikkje ei kompromisslaus, kjenslelaus dame, men heller ei hardtarbeidande, sympatisk, tøff mor som er veldig glad i dottera, men bruker litt for mykje tid på jobben. Noko av grunnen til den altoppslukande interessa ho viser i bøkene er at ho tilsynelatande ikkje får fred før ho har oppklart kva som skjedde. Ho føler på eit ansvar ovanfor personen som er kidnappa eller drepen, noko som gir endå meir driv i boka.

Kollegane hennar er òg personar du kan møte "in real life". Som eg skreiv pregar livssituasjonen og gjerningane dei. Zeke er gift, har ein son som speler på is-hockeylaget, men er langt meir interessert i jobben og korøvingane enn å gå på sonen sine is-hockeykampar, uansett kor bra han gjer det. Börje er gift med ei kone med MS, har ein stor kjærleik til hundar og liker å vere på skytebanen for å få "lufta seg". Johan Jackobsen er ein firebarnsfar som er delt mellom jobben og familien. Karin Johanisson er den dyktige kriminalteknikaren som er gift, pliktoppfyllande og den som blir rakka mest ned på på stasjonen. Sven Sjöman er den stødige på politistasjonen, og Karim Akhbar er den PR-kåte, som gjerne stiller opp i lokalavsia som talsmann for politiet. Etter kvart som ein les bøkene veit ein på mange måtar kva dei gjer, men kan på andre måtar bli heilt totalt overraska over nokre karakterar.

Denne omtalen vart ikkje så mykje om sjølve boka, men kanskje meir generelt om serien. Om boka kan eg seie at var eit genialt plott, og minst like god som dei andre! Heilt i slutten vil eg dele nokre tankevekkande setningar frå side 403 i midtvinterblod:

Hva skjer når man lyver for barna sine? Når man gjør dem noe vondt? Slukner en stjerne på himmelen, da?

bok: saltsøstrene av Tiffany Baker

Kvardagen i Prospect i USA kan vere hard, og i alle fall viss du heiter Gilly til etternamn og driv ein saltfarm. Dette får Claire og Jo erfare i Tiffany Bakers bok saltsøstrene. Talk about salt of the earth people! Baker inhabits a world that is at once easy to assimilate into and difficult to get a handle on, skriv Jana Sicilliano i Bookreporter 22. mars 2012. Er eg einig?

Claire og Jo er forskjellige på alle måter. Alt frå utsjånad til personlegdom viser eit søskenpar som ingen skulle trudd var søsken. I den oppdikta i byen Prospect i Cape Cod er mykje av livet til innbyggjarane påverka av saltet og Gilly-familien på salt-marsken. På saltmarsken er det berre kvinnene som har overlevd, aldri mennene eller gutane, og staden er driven av kvinner. Då Jo og Claire var små hende det ei tragisk ulukke med eit familiemedlem som verken Jo eller mora kan gløymme. I nåtida i boka er mora dø og Jo driv saltfarmen aleine etter at Claire har brote opp. 

Ingen menn tårer å kome nær jentene, i den tru at dei er hekser og at det kvilar ei forbanning over alle menn som vil eige saltmarsken. Berre With Turner, byens kjekkas med adeleg opphav og ei bestemt mor prøver seg. Først med Jo, og så med Claire. Med baktankar om å ein dag ta over, gifter With Turner seg med Claire, for så å prøve å overtale eldstesyster Jo til å selje. Men Jo vil ikkje selje, og Clair vil ikkje ha noko med saltfarmen å gjere lenger, og ho veit ikkje kva ektemannen pønskar ut bak ryggen hennar. 

Dee er ei jente som i "nåtida" flyttar til Prospect saman med faren og byrjar å drive kafeen "the Lighthouse" saman med faren Cutt. Faren er streng og dominerande, men Dee jobbar likevel på kafeen hans. Det går ikkje lang tid før ho høyrer historiene som går i Prospect om saltmarsken og søstrene og With. Claire, som kjem innom kafeen nesten kvar dag, fascinerer Dee, og òg ektemannen With er sjarmerande. I den kommande tida går ikkje alt på skinner, verken for Dee, Claire eller Jo. Jo blir truga av banken, Claire har problem i ekteskapet og Dee er Withs elskerinne. Duka for problem? Absolutt! Boka er fortalt i ein autoral synsvinkel frå tredje person. Det er veldig uregelsmessig og ikkje noko system på om det er Dee, Claire eller Jo som fortel, men det øydelegg ikkje veldig mykje, sjølv om det hadde vore interessant og sett korleis boka kunne blitt i ei autoral framstilling frå første person med litt fleire kjensler knytt til hovudpersonena. Forholdet til karakterane hadde då blitt meir personleg. 

Boka var godt fortalt, men kom litt treigt i gang syntes eg. Kunne ta ho opp att etter to månadar(!!) og berre lese vidare etter hundre sider. Ein av grunnane til at dette var enkelt, er at det ikkje er mange avanserte namn og heller ikkje mange karakterar å halde styr på i forhold til i ei vanleg bok. Ein anan grunn var at hanldinga rett og slett stod nesten heilt stille dei første hundre til to hundre sidene, men det vart betre. Likevel, litt meir handling, mindre tørrprat. Det er mi meining. Omslaget på boka er nydeleg. Skrifta, teikninga og alt viser mykje av boka i eit bilete synes eg. Likevel ligg det noko mystisk over det som gjer at ein får lyst til å ta denne boka opp i ein bokhandel. Forfattaren har nytta seg av enkele verkemiddel. Til dømes har ho avslutta eit kapittel med eit ubesvart spørsmål og halar ventetida ut, mens ho skriv i frå ein annan synsvinkel. Trangen lesaren har til å få svar på spørsmålet blir då endå større og ho hindrar at lesaren legg frå seg boka. 

Alt i alt, ei litt treig leseoppleving i byrjinga, men elles veldig god. Likte ikkje heilt at boka var skriven i tredje person, for ho var nokså upersonleg på mange andre måtar og rørte ikkje ved noko i meg som lesar, sjølv om historia er sår på mange andre måtar. 

bok: Teresa Birnas bortgang av Victoria Bø

Den norske forfattaren Victoria Bø, som òg har utdanning i internasjonal politisk økonomi, har skrive ei annleis og fengande bok. Teresa Birnas bortgang er ikkje ein vanlig historisk roman, men ei bok som òg tar opp viktige spørsmål om familieliv, kjærleik og viser djup innsikt i vikte samfunnsspørsmål.

Ellen er jusstudent, men er utsliten av studia og all grublinga ho har haldt på med. På sommaren reiser ho til faren Roar og stemora Eva i Praha, der òg litlesøstera Linde bur. Faren Roar er målar og barn av Teresa og Oddvar. Etter opprøret i 1968 flytta Roar saman med Oddvar og storesøstera Gita til Noreg for å starte eit nytt liv. Historiene rundt mora Teresa har vore mange, men likevel sjeldne. Ingen veit eigentleg kva som skjedde, og nå når Ellen og Roar igjen er i "Teresas by" er jakta på den sanne historia i gang. Likevel kan ei jakt ikkje berre avdekke tidligare øydelagte forhold, men òg øydelegge samhold i nåtida. Orda Bø har valt å bruke i boka verker velvalte og passar til stemninga som ho byggjer opp. Handlinga foregår ikkje berre rundt mysteriet frå 1968, men òg rundt konfliktar frå nåtida og Ellens forhold til Roar, stemor Eva, litlesøster Linde, mora Wencke og tanta Gita.

Første gang jeg møtte Eva hjemme i Oslo, skjønte jeg at Roar kom til å gifte seg med henne. Hun var så forskjellig fra de andre. Det ble vielse også. I fjor. Tingehuset, middag på Bristol og øl på Håndverkeren. 

Dette er setningane som fortel mykje om forholdet mellom Eva og Roar. Samstundes er indentiteten til Ellen eit tema.

Men mesteparten av meg er ikke meg. Mesteparten av "meg" er Roar og Wencke. Jeg har Roars hår. Wenckes tynne armer. De er meg. Og jeg er dem. 

Bø måler eit tydeleg bilete for oss av jente som veit kor ho kjem frå, men likevel er usikker på kven ho er, kven foreldra er og kven dei liknar på. Ellen lurer på om faren har mest i seg av Oddvar eller Teresa eller om han er litt begge deler. Og kven er ho, Wencke eller Roar eller litt begge deler. Har ho noko av famora Teresa. Utanom dette er forsvinninga til farmora Teresa for lenge sidan eit sentralt tema. Ho forsvann under opprøret i 1968. Opprøret førte henne vekk frå byen hennar seier mange. Er det sant? Kva skjedde med henne? Kvifor er temaet tabu? Korleis kan spora etter ei dame berre forsvinne sporlaust. Ein forskjell frå denne boka og andre historiske romanar er at mange andre går tilbake i tid for å fortelje og har eigne kapittel frå tida då hendinga skjedde. Det har ikkje denne boka. Ho har ein hovudperson som tenkjer og vil vite. Bilete som dannar seg i løpet av boka er delvis eit som blir danna ut frå faktaopplysningar og delvis eit som blir danna av minner frå Ellen og hennar tankar rundt temaet. Samstundes som dette skjer, er det òg riper i forholdet mellom Roar og Eva og Ellen får sjølve oppleve kjærleiken. Òg søskenkjærleiken står sentralt, og eg er glad det ikkje er ei "Hatar stemora mi og halvsøskna mine og faren min og heile livet mitt"-bok, men heller ei bok som viser at biologi ikkje er alt, og at sjølv stemødre kan vere greie og ikkje vonde Askepott-stemødre.

Boka blir fortalt i første person, og det er Ellen som er forteljaren. Samstundes skriv ho boka til Linde og henvender sge direkte til litlesøstera og oss. Eit smart triks som gjer at me føler oss inkluderte. Forteljarstilen er spesiell og har ein eigen rytme og eigen måte og skildre hendingar, stader og personar på. Boka er veldig kort, berre på litt over to hundre sider. Slutten er relativt open, og sjølv om det ikkje er dei store hendingane som skjer, er det ein driv i boka som fengar lesaren. Men boka når ikkje heilt opp til toppen hjå meg. Kanskje litt enkel, men likevel, godt lesestoff som ein bør få med seg blant bøkene i 2013.

Lines Lesesirkel - 1001 bøker: storm i juni av Irène Némirovsky

Det finst mange historiske romanar der ute som skildrar krigen, men ingen som storm i juni av Irène Némirovsky. Det er ikkje på grunn av litterær kvalitet eg seier dette, men på grunn av årstalet og tida boka vart skriven i. Storm i juni skulle eigentleg vere større enn denne boka. Det var meininga at det skulle vere ei krigsskildring i fleire delar, men forfattaren vart teken til fange før ho fekk skrive meir enn stormi juni og Dolce. Berre få dagar før ein av dei store skandalane  Frankrike, Vel d' Hiv, vart Némirovsky brakt til Auschwitz der ho døydde. Mens ho levde, skreiv ho fleire historier, blant anna historier der ho var kritiske til penger og makt og sin eigen religion.

Storm i juni, eller Suite Francaise, er skrive under krigen, men på ein annan måte enn dagens litteratur frå førtitalet. Mens historiske romanar til vanleg tek for seg historiske hendingar og legg vekt på tilstandane, legg storm i juni, mest vekt på dei enkelte menneska og situasjonen deira. Det er ikkje eit verk fylt med årstal, krigshendingar og hat retta mot tyskarane. I første del skildrar Némirovsky flukta frå Paris då bomber regna over byen. I dolce skildrar ho livet i ein liten by i Frankrike der tyskarane er plasserte. Kvar av delane er ikkje veldig store og tunge i seg sjølv, men saman er dei på over fire hundre sider, og det gjelder å ha tunge rett i munnen for å hugse karakterar, stader og tidlegare hendingar.

Me skulle tru, at sidan Némirovsky sjølv var jøde, ville bøkene hennar spegle antisemittismen og den sosialdarwinistiske haldninga mange hadde på den tida. Dei svakaste skulle utryddast, og blant dei var jødane. Det er ikkje noko bittert hat mot verken "der Führer", tyskarane generelt eller andre antisemittistar i boka. Tvert i mot blir tyskarane framstilt som enkeltmenneske med kjensler og sakn, slik som dei òg var. I andre del av boka får me eit nærare innblikk i livet til tyskarane i Frankrike. Nokre av dei kjem me nært innpå, og her har Némirovsky vist kor forandra mykje av historia har blitt. I mange historiske bøker verker det som at tyskarane, alle som ein, var barbarar, og det var nok mange òg som var fryktlause og fæle, men den menneskelege skikkelsen mange av dei får i denne boka viser at historiebøker viser ikkje fram alle sider av andre verdskrig. Franksmennene blir heller ikkje framstilt som englar med glorie på hovudet, men både fiendtlege og standhaftige. Ingen har fått glorier og englevinger, men ingen har fått djevelhorn heller, sjølv om Némirovsky kanskje har laga ei litt meir personleg framstilling av det enn slik det eigentleg var. (ikkje heilt sikker på, berre tenkjer at det må vere vanskeleg å ikkje blande eigne kjensler i noko så stort som ein verdskrig)

Det er ikkje mykje som driv boka vidare. Eg var ikkje veldig entusiastisk i byrjinga, og boka var ikkje full av litterære verkemiddel. Ho var det ho var: Ei skildring. Skildringer er meir opptekne av å løfte fram sanninga og få eit realistisk bilete av det framfor litterære verkemiddel som får lesaren til å ville lese vidare. Eg var ikkje usikker på korleis det gjekk med personane. Ingen svar lot vente på seg, noko som i lengda var veldig keisamt, men òg ein interessant måte å skrive på. Det er sjeldan eg les slike bøker, og forandring plar fryde. Språket vekker ikkje kjensler til live, og ho har ingen detaljerte krigshendingar. Eg syntes kanskje synd på nokon, var glad på vegne av nokon, men eg sat aldri med lommetørklet i handa, og eg lo meg heller ikkje forderva. Alt var for lite personleg til det, og på det planet liker eg betre bøker som Saras nøkkel av T. Rosnay som får deg til å ville skrike, hyle og bli sint på ein gong, men du veit at det ikkje hjelper uansett kor mykje du vil. Boka fekk meg ikkje til å føle meg hjelpeslaus i forhold til hovudpersonane, som eg ofte har ein stor trang til å ville hjelpe vidare.

Boka bar preg av at forfattaren ikkje visste korleis det ville gå. Karakterane var usikre på framtida, og Némirovsky fekk aldri sett noko skikkeleg punktum for alt. Dette viser kor lite sikkert alt var då. Som oftast har historiske romanar ei "oppsummering" på slutten kor dei har eit kapittel om "etter krigen" eller fortel kven som overlevde, kven som vart tekne. Dette er noko eg alltid har irritert meg over i bøker som det. Sjølv om forfattaren kanskje ikkje har innsett det, ligg det mykje i linjene "viss me berre hadde gjort slik for 70 år sidan, hadde det gått betre". Dette er ikkje ei bok som er ut til å ville forandre historia. Den vil ha fram eit både realistisk og personleg bilete av korleis det var. Romanar som blir skrive i dag synes eg svekkar seg sjølve på det punktet at dei MÅ fortelje korleis alt gjekk, og den opne slutten saknar eg, spesielt i krigsromanar.

Némirovsky er ei stor litterær stemme, men kanskje ikkje heilt etter min smak.

Boka blei lesen i samanheng med Lines Lesesirkel -1001 bøker. Line har òg laga ein meir fyldig omtale med meir sitat og sikkert fleire teoretiske punkt enn det min har, så eg anbefaler de å lese hennar òg.